Vinsamlegast athugið að þetta efni er eldra en 4 ára.
Liturinn sem einkennir jólastjörnuna er ekki sjálfur blómliturinn, heldur eru það svokölluð háblöð sem fá á sig þessa áberandi liti til að auka sýnileika blómanna.
Liturinn sem einkennir jólastjörnuna er ekki sjálfur blómliturinn, heldur eru það svokölluð háblöð sem fá á sig þessa áberandi liti til að auka sýnileika blómanna.
Á faglegum nótum 12. nóvember 2019

Jólastjörnur þola illa kulda

Höfundur: Ingólfur Guðnason fagbrautarstjóri garðyrkjuframleiðslu, LbkÍ
Misjafnt er hversu mikla áherslu landsmenn leggja á jólaundirbúninginn og hvenær þykir mátulegt að hefja hann. Sumir vilja helst byrja sem fyrst, meðan aðrir vilja sem minnst af honum vita þar til langt er liðið á aðventu. Blómabændur eru hins vegar komnir í jólaskap strax í júlí, þegar ræktun jólastjörnunnar hefst.
 
Jólastjarnan (Euphor­bia pulcherr­ima), sem vex villt í skóglendi Mexíkó og víðar í Mið-Ameríku, er ræktuð í gróðurhúsum í um 5 mánuði áður en hún fer að sjást í verslunum seint á haustin. Plönturnar eru ræktaðar af litlum græðlingum sem settir eru í potta í byrjun júlí. Þegar vöxturinn er kominn á gott ról þurfa plönturnar sérstaka meðhöndlun í gróðrarstöðinni svo þær verði fallega litaðar á réttum tíma.
 
Jólastjörnurnar eru svokallaðar skammdegisplöntur, þær hefja blómmyndun þegar dagurinn er stuttur. Í upphafi ræktunar vaxa plönturnar og dafna í gróðurhúsunun meðan dagurinn er enn lengri en nóttin. Frá því í september þurfa ræktendurnir síðan að myrkva plönturnar í um það bil 14 klukkustundir á hverjum sólarhring með því að hylja þær með svörtum dúk allt þar til náttúruleg daglengd er orðin nægilega stutt til að blómmyndun haldist óröskuð. Við þessa daglengdarmeðhöndlun hætta plönturnar að mynda ný laufblöð en taka í staðinn að þroska blóm. Notuð er vaxtarlýsing og sérhæfð vaxtarstýring til að halda plöntunum þéttum, ferskum og fallegum. 
 
Blómin smá en efstu laufblöðin í áberandi litum
 
Upprunalegi litur jólastjörnunnar og sá algengasti í ræktun er eldrauður, en með kynbótum hefur tekist að fá fram fleiri liti, hvíta, mismunandi bleika og jafnvel gular og flekkóttar plöntur. Liturinn sem einkennir jólastjörnuna er ekki sjálfur blómliturinn, heldur eru það svokölluð háblöð sem fá á sig þessa áberandi liti til að auka sýnileika blómanna fyrir skordýr og kólibrífugla sem sækja næringu í blómin og bera um leið frjókorn milli þeirra. Blómin sjálf eru lítil og gul á litinn þegar þau þroskast. Sterkur litur háblaðanna er því auglýsing um að hér sé þroskuð blóm að finna. Í heimahúsum helst litur háblaðanna fram eftir vetri.
 
Viðkvæmt blóm
 
Meðhöndlun jólastjörnu er einföld ef nokkrum grunnleiðbeiningum er fylgt. Hún þolir ekki kulda og það þarf að hafa í huga allt frá því plantan er sótt í blómabúðina. Hitastig undir 15°C getur valdið skaða. Þegar heim er komið er plantan sett á bjartan stað þar sem hún nýtur sín vel, fjarri dragsúgi og hitasveiflum. Ekki er þörf á umpottun. Fylgjast þarf með vökvun en ekki ætti að vökva hana meira en svo að allt umframvatn nái að renna undan pottinum. Notað er volgt vatn þegar vökvað er.
 
Jólastjarna er ekki baneitruð!
 
Þótt engar rannsóknir bendi til þess að jólastjarna valdi bráðum eituráhrifum er rétt að forðast að mjólkursafi sem seytlar úr sárum sem kunna að koma á plöntuna, komist í snertingu við húð eða slímhúð því það getur valdið ertingu. Til að raunveruleg eitur­áhrif komi í ljós þarf að innbyrða ansi margar jólastjörnur í heilu lagi en hún ku vera vond á bragðið.  
 
Ingólfur Guðnason
fagbrautarstjóri garðyrkjuframleiðslu, LbkÍ Reykjum, Ölfusi.
„Spjallað“ við kýr
Á faglegum nótum 9. janúar 2023

„Spjallað“ við kýr

Atferli, hegðun, útlit og ástand nautgripa getur gefið gríðarlega mikilvægar upp...

Skógarbændur og Bændasamtök Íslands
Á faglegum nótum 5. janúar 2023

Skógarbændur og Bændasamtök Íslands

Á aðalfundi Landssambands skógareigenda (LSE) sem haldinn var í Borgarnesi í maí...

Lífræn framleiðsla – nú er lag
Á faglegum nótum 5. janúar 2023

Lífræn framleiðsla – nú er lag

Á undanförnum árum hefur VOR látið til sín taka með ýmsum hætti til að hvetja ti...

Eitur á alltaf að vera síðasta úrræðið
Á faglegum nótum 3. janúar 2023

Eitur á alltaf að vera síðasta úrræðið

Meindýr eru skaðvaldar í garð- og skógrækt og óvelkomnir gestir sem flestir vild...

Ýmsir vankantar við smíði nýju norrænu næringarráðanna
Á faglegum nótum 2. janúar 2023

Ýmsir vankantar við smíði nýju norrænu næringarráðanna

Vinna við norrænu næringarráðin (NNR), sem Norræna ráðherra­nefndin heldur utan ...

Um niðurstöður lambadóma haustið 2022
Á faglegum nótum 30. desember 2022

Um niðurstöður lambadóma haustið 2022

Í heildina var útkoma lamba í haust góð. Meðalfallþungi á landinu var 16,6 kg og...

Lífrænn úrgangur: höfuðverkur eða tækifæri?
Á faglegum nótum 28. desember 2022

Lífrænn úrgangur: höfuðverkur eða tækifæri?

Hér á landi fellur til gríðarlegt magn af lífrænum úrgangi á öllum stigum samfél...

Skýrsluhald – heimarétt WorldFengs
Á faglegum nótum 27. desember 2022

Skýrsluhald – heimarétt WorldFengs

Nú þegar líður að áramótum og allir eru búnir að skila haustskýrslu til matvælar...