Vinsamlegast athugið að þetta efni er eldra en 4 ára.
Guðríður Bald­vinsdóttir, bóndi í Lóni 2 í Kelduhverfi.
Guðríður Bald­vinsdóttir, bóndi í Lóni 2 í Kelduhverfi.
Fréttir 25. júlí 2019

Sveitir eru til lítils gagns sem leikvöllur þéttbýlisbúa

Höfundur: MÞÞ

„Eignarhald á bújörðum er bleiki fíllinn í stofunni, þetta málefni er afar erfitt viðfangs og á því margar hliðar og engin einföld lausn,“ segir Guðríður Bald­vinsdóttir, bóndi í Lóni 2 í Kelduhverfi, um jarðakaup efnafólks og fækkun búandi bænda.

Víða háttar svo til í sveitum landsins að fólk er flutt í burtu, eftir standa húsin tóm og eru nýtt örsjaldan á ári af afkomendum fyrrum bænda. Fyrir þá sem enn búa í viðkomandi sveit þýðir það að hún er veikari en væri þar búseta, en erfitt sé að ræða þessi mál því í mörgum tilvikum sé um að ræða skyldmenni eða vinafólk. Guðríður segir að engu skipti fyrir þá sem búa í sveitum landsins hvar lögheimili eiganda jarðarinnar sé, í Hafnarfirði eða Lúxemborg.

Guðríður segir aðstæður til búsetu víða með þeim hætti í sveitum landsins að þær teljist vart boðlegar. Nefna megi í því sambandi að afkoma í sauðfjárrækt hafi um áratugaskeið ekki verið góð og hafi leitt til hægrar og öruggrar fólksfækkunar. Slíkt leiði svo af sér að þjónusta skerðist og er hið opin­bera gjarnan ekki saklaust af því að skera niður sína þjónustu til sveita. Hagræðingin felist í því að flytja störf úr sveitum eða minni þéttbýlisstöðum og á höfuðborgarsvæðið eða í stærra þéttbýli, nettengdu tölvurnar virðist hvergi annars staðar geta verið. Eitt starf í dreifbýli er á við fleiri tugi starfa á höfuðborgarsvæðinu.

Aldurssamsetning fer svo úr skorðum þegar fólksfækkun á sér stað, barnafólkið fer í meira mæli en aðrir og félagsleg einangrun þeirra barna og ungmenna sem eftir eru eykst.

Sums staðar er staðan sú að jarðir standa auðar og nánast ónotaðar nema örfáar vikur á ári. Í einhverjum tilvikum af því þær seljast ekki og eða eigendur hafa ekki áhuga á því að selja, eru ef til vill margir og ekki sammála um hvort eigi að selja eður ei. „Þetta er staðan sem ég hef líkt við bleika fílinn í stofunni, það er erfitt að ræða þessi mál því í mörgum tilvikum eru eigendur jarðanna tengdir manni á einhvern hátt, ættingjar eða vinafólk, en það eru samlegðaráhrifin sem skipta máli, það er ekki hægt að leggja alla ábyrgðina á einstaka jarðeigendur,“ segir Guðríður.

Helmingur íbúðarhúsnæðis ekki nýttur til búsetu

Hún segir að í sinni sveit, Keldu­hverfi, sé yfir helmingur alls íbúðarhúsnæðis ekki nýttur til búsetu á ársgrundvelli og eigendur þess eru eingöngu Íslendingar. „Fyrir okkur sem hér búum skiptir í raun engu máli hvers lenskir eigendur jarðanna eru og hvar þeir eiga sitt lögheimili, þetta er bara fólk sem ekki býr á svæðinu en kemur af og til,“ segir hún. Og bendir á að Íslendingar sækist líka eftir veiðiréttindum og öðrum auðlindum landsins líkt og hinir títtnefndu útlendu auðmenn.

„Við sem þjóð þurfum að ákveða hvort við ætlum að halda landinu almennilega í byggð eða ekki. Þannig yrðu jarðeigendur ekki eins berskjaldaðir og nú virðist vera fyrir háum tilboðum í jarðir þeirra, hvaðan svo sem þau koma,“ segir Guðríður og bætir við að þetta sé sú sársaukafulla staðreynd sem fyrst verði að horfast í augu við og áður en menn æsi sig upp í hrópum og köllum um útlendinga sem sölsa undir sig landið.

Öflugar sveitir eru mikilvægari en nokkru sinni

Guðríður segir ábúðarskyldu, nýtingarskyldu eða takmörkun á stærð lands í eigu einstakra aðila vera plástra en ekki lækningu á sári sem nái dýpra, þótt þær aðgerðir séu góð fyrstu skref. „Það þarf að gera sveitirnar eftirsóttar til búsetu, fjölga fjölbreyttum atvinnutækifærum, auka framboð íbúðarhúsnæðis og styrkja innviðina. Öflugar sveitir og skynsamleg nýting á landi eru mikilvægari en nokkru sinni nú þegar við stöndum frammi fyrir gríðarlegum áskorunum í loftslagsmálum. Sveitir eru til lítils gagns sem leikvöllur þéttbýlisbúa,“ segir Guðríður Baldvinsdóttir.

Halla tekur upp Íslenskt staðfest
Fréttir 28. mars 2024

Halla tekur upp Íslenskt staðfest

Halla Sif Svansdóttir Hölludóttir, garðyrkjubóndi og eigandi Sólskins grænmetis ...

Uppfærsla á stefnumörkun Bændasamtaka Íslands
Fréttir 27. mars 2024

Uppfærsla á stefnumörkun Bændasamtaka Íslands

Fjölmörg mál voru til afgreiðslu á nýliðnu Búnaðarþingi 2024, úr fimm nefndum, s...

Endurnýting heimil til 1. nóvember 2025
Fréttir 27. mars 2024

Endurnýting heimil til 1. nóvember 2025

Matvælaráðuneytið hefur tilkynnt um frestun á gildistöku banns við endurnýtingu ...

Horfið frá framleiðslutengdum stuðningi
Fréttir 27. mars 2024

Horfið frá framleiðslutengdum stuðningi

Fyrirkomulag landbúnaðarstuðningskerfis á Íslandi mun taka miklum breytingum ef ...

Hyggur á slátrun í haust ef leyfi fæst
Fréttir 26. mars 2024

Hyggur á slátrun í haust ef leyfi fæst

Fyrrverandi sláturhússtjóri á Vopnafirði ætlar ekki að láta deigan síga þrátt fy...

Niðurskurði lokið á fé úr Blöndudal
Fréttir 26. mars 2024

Niðurskurði lokið á fé úr Blöndudal

Niðurskurður á sauðfé frá bæjunum Eiðsstöðum og Guðlaugsstöðum í Blöndudal fór f...

Kornræktarfélag gengur í endurnýjun lífdaga
Fréttir 26. mars 2024

Kornræktarfélag gengur í endurnýjun lífdaga

Kornræktarfélag Suðurlands verður endurvakið sem viðskiptavettvangur ræktenda og...

Grípa þarf tækifærin
Fréttir 26. mars 2024

Grípa þarf tækifærin

Forseti Íslands, Guðni Th. Jóhannesson, telur að bændur eigi að leyfa sér að hor...