Vinsamlegast athugið að þetta efni er eldra en 3 ára.
Þverá
Þverá
Skoðun 13. júlí 2020

Áhættumat erfðablöndunar og sjálfbærir villtir laxastofnar

Höfundur: Valdimar Ingi Gunnarsson
Bent hefur verið á að þegar um er að ræða sterkan laxastofn í veiðiá eru minni líkur á að eldislax geti valdið erfðablöndun.  Það þarf því að tryggja að í hverri veiðiá á eldissvæðum séu sterkir sjálfbærir laxastofnar sem er ein mikilvægasta mótvægisaðgerðin til að hindra eða draga verulega úr líkum á að erfðablöndun geti átt sér stað. 
 
Tillögur starfshóps
 
Á árinu 2017 var gefin út skýrsla starfshóps um stefnumótun í fiskeldi en tillögurnar voru grunnur að þeim breytingum sem voru gerðar á lögum um fiskeldi samþykkt á Alþingi Íslendinga á árinu 2019. Stefnumótunarhópurinn benti á mikilvægi sterkra villtra laxastofna án þess að kom með tillögur. Því miður var megináhersla í þeirri vinnu að tryggja fjárhagslegan ávinning laxeldisfyrirtækja í meirihlutaeigu erlendra aðila. Mál er varðar umhverfisvernd fengu lítið vægi þrátt fyrir að í stefnumótunarhópnum væru opinberir fulltrúar m.a. frá umhverfis- og auðlindaráðuneytinu. 
 
Mikilvægt að stjórna veiðiálagi
 
Vöktun á ástandi laxastofna í veiðiám á eldissvæðum er mikilvægur hluti mótvægisaðgerða að því gefnu að jafnframt verði veiðiálagi stjórnað og þannig tryggður hæfilega stór hrygningarstofn að hausti. Viðmiðið er því að í laxveiðiám sé alltaf nægilegur fjöldi hrygningarfiska að hausti til að tryggja eðlilega nýliðun og sjálfbærni.
 
Vöktunaraðferðir hér á landi
 
Í nokkrum veiðiám á Íslandi er fylgst með fjölda laxfiska sem ganga upp í ána með árvökum og þannig hægt að fá upplýsingar um stærð hrygningarstofns að hausti. Jafnframt er í sumum tilvikum fylgst með þéttleika seiða, en þær rannsóknir geta ekki staðfest hvort lítill þéttleiki seiða sé vegna þess að hrygningarstofn hafi verið of lítill eða aðrar ástæður skýri slaka nýliðun. Í fjölmörgum veiðiám eru engar rannsóknir og því ekki til staðar upplýsingar um stærð hrygningarstofns að hausti og hvort það sé sjálfbær nýting á stofninum.
 
Vöktunaraðferðir í Noregi
 
Samfara uppbyggingu laxeldis í Noregi hefur vöktun með villtum laxastofnum verið aukin og eru um 200 veiðiár vaktaðar. Vöktunin er að því leyti ólík því sem gerist hér á landi að áhersla er lögð á að meta stofnstærð að hausti með að telja fiskana í veiðiánum.  Hér er vöktunin færð sem næst atburði, þ.e.a.s. hrygningunni, og þannig fást nákvæmar upplýsingar um stöðu hrygningarstofnsins.  Árlega eru birtar upplýsingar í Noregi um ástand einstakra laxastofna á vefnum http://www.vitenskapsradet.no 
 
Hve margir hrygningarfiskar?
 
Til að tryggja sjálfbæra nýtingu á laxastofnum á eldissvæðum þarf að vera í veiðiám ákveðinn fjöldi hrygningarfiska, það krefst m.a. að:
 
  • Það þurfa að liggja fyrir upplýsingar um hve margir hrygningarlaxar þurfa að vera til staðar í veiðiám til að tryggja sjálfbærni. Það krefst rannsókna á laxastofnum í veiðiám á eldissvæðum.
  • Með vöktun og veiðistjórnun að nægilega margir hrygn­ingarfiskar séu í veiðiám að hausti fyrir hrygningu. 
 
Hver á að greiða?
 
Það má ljóst vera að eigendur lítilla veiðiáa hafa takmörkuð fjárráð til að láta framkvæma rannsóknir í sínum ám. Jafnframt yrðu slíkar rannsóknir  fyrst og fremst gerðar vegna uppbyggingar laxeldis í sjókvíum á svæðinu. Það er því vart sanngjarnt að eigendur veiðiáa greiði fyrir rannsóknirnar. Hér er eðlilegt að Umhverfissjóður sjókvíaeldis, sem fjármagnaður er af laxeldisfyrirtækjum, greiði kostnaðinn. Markmið sjóðsins er að lágmarka umhverfisáhrif sjókvíaeldis. Með sjóðnum skal greiða kostnað við rannsóknir vegna burðarþolsmats, vöktunar og annarra verkefna sem stjórn sjóðsins ákveður.
 
 
Valdimar Ingi Gunnarsson 
Höfundur er sjávarútvegsfræðingur og hefur m.a. unnið við ýmis mál tengd fiskeldi í rúm þrjátíu ár.
Fagfundur og afmælisráðstefna
Skoðun 11. mars 2024

Fagfundur og afmælisráðstefna

Tveir viðburðir tengdir sauðfjárrækt haldnir dagana 21. -22. mars næstkomandi.

Er framtíðin lægra verð fyrir minni gæði?
Skoðun 15. febrúar 2024

Er framtíðin lægra verð fyrir minni gæði?

Við sem neytendur gerum miklar kröfur til innlendrar matvælaframleiðslu og við t...

Heilsársvegur yfir Öxi er skynsamleg fjárfesting
Skoðun 16. nóvember 2023

Heilsársvegur yfir Öxi er skynsamleg fjárfesting

Tilhneiging stjórnmálamanna er að líta á fjármagn sem veitt er í samgöngur sem k...

Óvissutímar
Skoðun 16. nóvember 2023

Óvissutímar

Á óvissutímum með eldgos yfirvofandi, þegar þetta er skrifað, er hægt að fullyrð...

Hinn glæsilegi árangur
Skoðun 14. nóvember 2023

Hinn glæsilegi árangur

Mér líður satt að segja hálf hjárænulega að setjast við skriftir um þrasið og ós...

Dagur sauðkindarinnar
Skoðun 13. nóvember 2023

Dagur sauðkindarinnar

Dagur sauðkindarinnar í Rangárvallasýslu var haldinn í reiðhöllinni Skeiðvangi á...

Áhættumatið og aðför að íslenskum hagsmunum
Skoðun 1. ágúst 2023

Áhættumatið og aðför að íslenskum hagsmunum

Í fréttatilkynningu Hafrannsóknastofnunar og í grein Ragnars Jóhannssonar, ranns...

Landbúnaðurinn og aðstoð við Úkraínu
Skoðun 8. júní 2023

Landbúnaðurinn og aðstoð við Úkraínu

Við lifum á óstöðugustu og hættulegustu tímum síðan síðari heimsstyrjöldinni lau...