AF ÞVÍ BARA!
Höfundur: Hörður Kristjánsson
Umræður um orkupakka þrjú frá ESB hafa mjög verið að aukast að undanförnu og hafa menn verið að vakna við þá staðreynd að um stórmál kunni að vera að ræða fyrir Íslendinga.
Það vekur athygli að þau sem talað hafa fyrir því að samþykktar verði lagabreytingar til að fullgilda þriðja orkumarkaðslagabálk ESB á Íslandi hafa ekki lagt fram nein rök fyrir því að Íslendingar hafi einhvern hag af þeirri innleiðingu. Þvert á móti virðast einu rökin í stöðunni þau að Íslendingar hafi þegar innleitt orkupakka númer eitt og tvö og því sé sjálfsagt framhald að innleiða pakka númer þrjú og þá væntanlega allt sem á eftir fylgir. Það er nánast verið að segja Íslendingum að þeir verði af afsala sér gríðarlegum völdum yfir allri sinni orkuumsýslu til ACER, yfirþjóðlegrar stofnunar Evrópusambandsins, – AF ÞVÍ BARA!
Það hlýtur að teljast ótrúlegt dómgreindarleysi að nota það sem rök í málinu að innleiðing á gjörningi sem felur í sér jafn stórkostlegt valdaframsal og orkupakki 3 óneitanlega kallar á, hafi engin áhrif á Íslandi. Það hlýtur líka að lýsa ótrúlegri kokhreysti að standa á slíkri fullyrðingu sem felur beinlínis í sér að fjölmargir lögfræðingar í Evrópurétti og sérfræðingar í orkumálum sem hafa tjáð sig um málið, séu allir að bulla tóma þvælu.
Einn af höfuðpaurum EES-samningsins fyrir Íslands hönd, Jón Baldvin Hannibalsson, fyrrverandi utanríkisráðherra, hefur sagt að EES-samningurinn í dag sé að stórum hluta orðinn allt annað fyrirbæri en samið var um í upphafi. Hann varar Íslendinga eindregið við að innleiða orkupakka 3 og vill að hafist verði handa við endurskoðun EES-samningsins.
Hinn 12. janúar 2018 voru liðin 25 ár síðan Alþingi samþykkti EES-samninginn. Samningurinn var fyrst undirritaður 2. maí árið 1992 í Óportó en öðlaðist gildi 1. janúar 1994. Þá undirrituðu hann sex EFTA-ríki og tólf aðildarríki ESB. Með samningnum öðluðust EFTA-ríkin, og þar með Ísland, aðild að innri markaði ESB en samningurinn mælir fyrir um hið svonefnda fjórfrelsi, það er frjálst flæði vöru, fjármagns, frjálsa þjónustustarfsemi og frjálsa för fólks auk annarrar samvinnu. Núna eiga aðeins þrjú EFTA-ríki aðild að samningnum, þ.e. Ísland, Noregur og Liechtenstein og 28 aðildarríki ESB. Önnur EFTA-ríki hafa gerst beinir aðilar að ESB, nema Sviss.
Sviss treysti greinilega ekki EES-pakkanum og fór aðra leið og gerði tvíhliða samninga við Evrópusambandið. Tvíhliða samningar, eða tveggja stoða samningar, byggja á jafnvægi milli samningsaðila. EES-samningurinn var greinilega í huga Jóns Baldvins og annarra sem stóðu að þeirri samningsgerð sem samþykkt var á Alþingi 12. janúar 1993 slíkur tveggja stoða samningur. Í dag á EES-samningurinn fátt skylt með tveggja stoða samningi vegna þess, að frá gildistöku hans árið 2004 er búið að innleiða í lög hér á landi einhliða tilskipanir frá Evrópusambandinu í þúsunda vís. Það er því ekkert skrítið að Jón Baldvin telji að forsendur fyrir upphaflegum samningi séu fyrir löngu brostnar og því beri að endurskoða hann.
Þarna talar maður sem ætla mætti að hefði þokkalega innsýn í málið. Rökfærslur hans bætast við rök lögfræðinga og sérfræðinga sem hafa sannarlega áður komið að því að ráða Íslendingum heilt í mikilvægum samningum. Ef menn vilja ekki hlusta á öll þau rök – hvernig í ósköpunum ætla menn þá að rökstyðja innleiðingu á einhverju sem enginn hagur er af fyrir Íslendinga?
