Vinsamlegast athugið að þetta efni er eldra en 5 ára.
Guðríður Bald­vinsdóttir, bóndi í Lóni 2 í Kelduhverfi.
Guðríður Bald­vinsdóttir, bóndi í Lóni 2 í Kelduhverfi.
Fréttir 25. júlí 2019

Sveitir eru til lítils gagns sem leikvöllur þéttbýlisbúa

Höfundur: MÞÞ

„Eignarhald á bújörðum er bleiki fíllinn í stofunni, þetta málefni er afar erfitt viðfangs og á því margar hliðar og engin einföld lausn,“ segir Guðríður Bald­vinsdóttir, bóndi í Lóni 2 í Kelduhverfi, um jarðakaup efnafólks og fækkun búandi bænda.

Víða háttar svo til í sveitum landsins að fólk er flutt í burtu, eftir standa húsin tóm og eru nýtt örsjaldan á ári af afkomendum fyrrum bænda. Fyrir þá sem enn búa í viðkomandi sveit þýðir það að hún er veikari en væri þar búseta, en erfitt sé að ræða þessi mál því í mörgum tilvikum sé um að ræða skyldmenni eða vinafólk. Guðríður segir að engu skipti fyrir þá sem búa í sveitum landsins hvar lögheimili eiganda jarðarinnar sé, í Hafnarfirði eða Lúxemborg.

Guðríður segir aðstæður til búsetu víða með þeim hætti í sveitum landsins að þær teljist vart boðlegar. Nefna megi í því sambandi að afkoma í sauðfjárrækt hafi um áratugaskeið ekki verið góð og hafi leitt til hægrar og öruggrar fólksfækkunar. Slíkt leiði svo af sér að þjónusta skerðist og er hið opin­bera gjarnan ekki saklaust af því að skera niður sína þjónustu til sveita. Hagræðingin felist í því að flytja störf úr sveitum eða minni þéttbýlisstöðum og á höfuðborgarsvæðið eða í stærra þéttbýli, nettengdu tölvurnar virðist hvergi annars staðar geta verið. Eitt starf í dreifbýli er á við fleiri tugi starfa á höfuðborgarsvæðinu.

Aldurssamsetning fer svo úr skorðum þegar fólksfækkun á sér stað, barnafólkið fer í meira mæli en aðrir og félagsleg einangrun þeirra barna og ungmenna sem eftir eru eykst.

Sums staðar er staðan sú að jarðir standa auðar og nánast ónotaðar nema örfáar vikur á ári. Í einhverjum tilvikum af því þær seljast ekki og eða eigendur hafa ekki áhuga á því að selja, eru ef til vill margir og ekki sammála um hvort eigi að selja eður ei. „Þetta er staðan sem ég hef líkt við bleika fílinn í stofunni, það er erfitt að ræða þessi mál því í mörgum tilvikum eru eigendur jarðanna tengdir manni á einhvern hátt, ættingjar eða vinafólk, en það eru samlegðaráhrifin sem skipta máli, það er ekki hægt að leggja alla ábyrgðina á einstaka jarðeigendur,“ segir Guðríður.

Helmingur íbúðarhúsnæðis ekki nýttur til búsetu

Hún segir að í sinni sveit, Keldu­hverfi, sé yfir helmingur alls íbúðarhúsnæðis ekki nýttur til búsetu á ársgrundvelli og eigendur þess eru eingöngu Íslendingar. „Fyrir okkur sem hér búum skiptir í raun engu máli hvers lenskir eigendur jarðanna eru og hvar þeir eiga sitt lögheimili, þetta er bara fólk sem ekki býr á svæðinu en kemur af og til,“ segir hún. Og bendir á að Íslendingar sækist líka eftir veiðiréttindum og öðrum auðlindum landsins líkt og hinir títtnefndu útlendu auðmenn.

„Við sem þjóð þurfum að ákveða hvort við ætlum að halda landinu almennilega í byggð eða ekki. Þannig yrðu jarðeigendur ekki eins berskjaldaðir og nú virðist vera fyrir háum tilboðum í jarðir þeirra, hvaðan svo sem þau koma,“ segir Guðríður og bætir við að þetta sé sú sársaukafulla staðreynd sem fyrst verði að horfast í augu við og áður en menn æsi sig upp í hrópum og köllum um útlendinga sem sölsa undir sig landið.

Öflugar sveitir eru mikilvægari en nokkru sinni

Guðríður segir ábúðarskyldu, nýtingarskyldu eða takmörkun á stærð lands í eigu einstakra aðila vera plástra en ekki lækningu á sári sem nái dýpra, þótt þær aðgerðir séu góð fyrstu skref. „Það þarf að gera sveitirnar eftirsóttar til búsetu, fjölga fjölbreyttum atvinnutækifærum, auka framboð íbúðarhúsnæðis og styrkja innviðina. Öflugar sveitir og skynsamleg nýting á landi eru mikilvægari en nokkru sinni nú þegar við stöndum frammi fyrir gríðarlegum áskorunum í loftslagsmálum. Sveitir eru til lítils gagns sem leikvöllur þéttbýlisbúa,“ segir Guðríður Baldvinsdóttir.

Jólakveðja
Fréttir 24. desember 2024

Jólakveðja

Ritstjórn Bændablaðsins óskar lesendum um land allt gleðilegra jóla og farsældar...

Lækkað áburðarverð
Fréttir 23. desember 2024

Lækkað áburðarverð

Fyrsta áburðarverðskráin hefur verið gefin út fyrir næsta ár.

Bleikjuharðfiskur úr heimilisbakarofninum
Fréttir 23. desember 2024

Bleikjuharðfiskur úr heimilisbakarofninum

Auðvelt er að gera sinn eigin „harðfisk“ heima í eldhúsi úr flökum smáfisks. Flö...

Illa gekk að selja gærur á erlendum mörkuðum
Fréttir 20. desember 2024

Illa gekk að selja gærur á erlendum mörkuðum

Sala Sláturfélags Suðurlands (SS) á gærum sem féllu til í haust hefur gengið ill...

Heildverslanir og fyrirtæki í landbúnaði handhafar tollkvóta
Fréttir 20. desember 2024

Heildverslanir og fyrirtæki í landbúnaði handhafar tollkvóta

Innnes, Aðföng, Mata, LL42 og Háihólmi eru helstu handhafar tollkvóta á landbúna...

Vænlegt lífgas- og áburðarver
Fréttir 20. desember 2024

Vænlegt lífgas- og áburðarver

Í uppfærðri viðskiptaáætlun Orkídeu fyrir lífgas- og áburðarver í uppsveitum Árn...

Fólki stafar ekki hætta af neyslu fuglakjöts
Fréttir 19. desember 2024

Fólki stafar ekki hætta af neyslu fuglakjöts

Engin ný tilfelli af fuglainflúensu hafa greinst í alifuglum frá því að sýking m...

Breytileikinn T137 fannst á Grímsstöðum
Fréttir 19. desember 2024

Breytileikinn T137 fannst á Grímsstöðum

Á Grímsstöðum 4 í Mývatnssveit hafa nýlega fundist tveir gripir með arfgerðarbre...