Vinsamlegast athugið að þetta efni er eldra en 3 ára.
Blekkjandi upprunamerkingar – „íslenskar“ vörur?
Mynd / Bbl
Lesendarýni 17. maí 2021

Blekkjandi upprunamerkingar – „íslenskar“ vörur?

Höfundur: Þórarinn Ingi Pétursson

Við á Íslandi búum/lifum við þann munað að geta keypt heilnæmar og heilt yfir frábærar innlendar landbúnaðarafurðir. Íslenskt kjöt, grænmæti og íslenskar mjólkurafurðir eru í hæsta gæðaflokki. Einnig geta neytendur, enn sem komið er, verið áhyggjulausir um sjúkdóma og sýklalyfjaónæmi þegar þeir kaupa innlendar landbúnaðarafurðir. Í þessu felast mikil gæði og talsvert öryggi. Við eigum að vera stolt af þessu og stuðla að óbreyttu ástandi í þessum efnum.

Neytandinn blekktur?

Því miður er staðan sú í dag að uppruni ýmissa landbúnaðarvara, t.d. kjötvara og mjólkurvara, fer huldu höfði. Misvísandi merkingar á umbúðum og í auglýsingum (t.d. íslenski fáninn) eiga í samspili með óskýrum eða földum upprunamerkingum, sem leiðir til þess að neytendur verða að geta í eyðurnar. Þá kaupir neytandi vöru sem hann taldi vera íslenska í góðri trú. Það kemur í raun á óvart hversu margar „íslenskar“ vörur eiga uppruna sinn erlendis. Reynsla margra neytenda er sú að þeir upplifa sig blekkta til að kaupa innfluttar matvörur, sem vissulega er „framleiðanda“ til hagræðingar. Á sama tíma er heil starfsstétt hér á landi að framleiða hágæðaafurðir en missir þó af lestinni sem ætti að vera eyrnamerkt þeim.

Sú sláandi staðreynd að neytendur kaupi margoft innfluttar vörur treystandi því að um íslenska afurð sé að ræða er óviðunandi. Einnig er það ekki í samræmi við samþykkta aðgerðaráætlun um matvælaöryggi, en í 13. punkti áætlunarinnar kemur fram að „ráðist verði í átak um betri merkingar matvæla.“ Sá punktur var settur þar inn með það markmið að tryggja rétt neytenda til upplýsinga um uppruna, framleiðsluhætti, lyfjanotkun og umhverfisáhrif matvæla. Núverandi staða á íslenskum markaði endurspeglar ekki það markmið, og því er mikilvægt að grípa til aðgerða í samræmi við þær skuldbindingar sem við höfum sett okkur.
Hert regluverk um upprunamerkingar

Fyrsta skref stjórnvalda ætti að vera að herða regluverk um upprunamerkingar á matvörum. Lög og reglur skulu sæta breytingum þess efnis að upplýsingar til neytenda séu ekki misvísandi. Neytandinn á að geta gripið vöru í innkaupaferðinni og séð strax hvaðan hún kemur án þess að þurfa að leggjast í rannsóknarvinnu og fylla í eyðurnar. Enginn vafi á að leika á því hvort að uppruni vörunnar sé Ísland, Spánn, Nýja-Sjáland eða Danmörk. Þetta á við allar vörur sama hvort sem þær eru eldaðar, hráar, frystar o.fl. Í sömu breytingum ætti að gera það óheimilt að merkja vörur sem „íslenskar“ þegar afurð er minni háttar unnin á Íslandi, t.d. að íslenskt vatn sé notað í lágmarksvinnslu hennar eða að afurðin er krydduð í íslenskri verksmiðju.

Með þessu veitum við neytendum raunverulegt val sem byggir á traustri upplýsingagjöf. Þeir sem vilja kaupa innflutta matvöru gera það, en þeir sem eru ákveðnir í að kaupa íslenska matvöru skulu ekki eiga erfitt með að finna slíka vöru. Þeir sem vilja kaupa íslenskt eiga að vita það fyrir vissu að þeir séu að kaupa íslenskt. Þeir eiga að geta trúað upplýsingum og merkingum eins og nýju neti.

Framsóknarflokkurinn hefur riðið á vaðið til varnar innlends landbúnaðar og heilnæmis íslenskrar framleiðslu. Þeirri baráttu er hvergi lokið. Hér er um að ræða einn lið þess að tryggja trausta miðl­un upplýsinga til neytenda og halda íslenskum landbúnaðarafurðum heilnæmum og í hæsta gæðaflokki.

Höfundur er varaþingmaður
Framsóknarflokksins í Norðaustur­kjördæmi og frambjóðandi til
Alþingis fyrir sama flokk.

Þórarinnn Ingi Pétursson

Vangaveltur um verðlagsgrundvöll
Lesendarýni 20. desember 2024

Vangaveltur um verðlagsgrundvöll

Í lok nóvember sl. stóðu Bændasamtökin fyrir kynningarfundi fyrir félagsmenn um ...

Hið rétta um raforkuna
Lesendarýni 19. desember 2024

Hið rétta um raforkuna

Við hjá Landsvirkjun höfum bent á það í rúman áratug að nauðsynlegt sé að vinna ...

Verðugur launa sinna
Lesendarýni 16. desember 2024

Verðugur launa sinna

Það hefur löngum þótt sjálfsagður hlutur að veiðimenn á vegum sveitarfélaga séu ...

Garðyrkja og myndlist í hversdeginum
Lesendarýni 13. desember 2024

Garðyrkja og myndlist í hversdeginum

Nú er hreyfing í garðinum sem umlykur Listasafn Árnesinga í Hveragerði og bæjarb...

Þankar um loftslagsvegvísi bænda
Lesendarýni 11. desember 2024

Þankar um loftslagsvegvísi bænda

Í síðasta Bændablaði er fjallað um loftslagsvegvísi bænda og losun frá landbúnað...

Minkaveiðiátak
Lesendarýni 10. desember 2024

Minkaveiðiátak

Þegar ég var ungur maður fyrir hátt í mannsaldri síðan sagði móðir mín, sem var ...

Viðsjár eru uppi um veröld víða
Lesendarýni 3. desember 2024

Viðsjár eru uppi um veröld víða

Á undanförnum árum hefur íslenskur landbúnaður sýnt af sér mikla aðlögunarhæfni....

Nytjaskógar, nytjaplöntur, nytjaland
Lesendarýni 2. desember 2024

Nytjaskógar, nytjaplöntur, nytjaland

Að nytja eitthvað er að hafa gagn af einhverju, mega nota sér til framdráttar á ...