Birgðir dilkakjöts hafa sjaldan verið minni og horfur á skorti á hryggjum

Steinþór Skúlason, forstjóri SS, lýsti því á aðalfundi Samtaka sauðfjárbænda á dögunum að batnandi staða á kjötmarkaði, m.a. með auknum sölumöguleikum á Þýskalandsmarkaði, gæti farið að skila bændum hærra afurðaverði í haust. Blikur væru þó á lofti vegna heimildar til innflutnings á fersku og ófrosnu kjöti. Það gæti leitt til samdráttar í sölu dilkakjöts á innanlandsmarkaði. 

 

Steinþór lýsti einnig þeirri skoðun sinni að vegna mögulegs samdráttar þyrfti að hagræða og ein leið væri að fækka sláturhúsum í landinu um helming frá því sem nú er. Slíkt gæti þá líka orðið til þess að bændur fengju hærra skilaverð fyrir sínar afurðir. Hann sagði einnig að þótt áskoranir væru víða þá væri greinin ekki lengur í þeim djúpa vonleysispytti sem verið hefði á síðustu tveim til þrem árum.  

 

Bættur hagur afurðastöðva ætti að skila sér í aukinni staðgreiðslu

 

Steinþór sagði að miðað við tölur afurðastöðvanna á síðasta ári þá virtust þær flestar hafa verið að skila hagnaði sem væri mjög mikilvægt. Það þýddi að bændur ættu ekki að þurfa að óttast að afurðastöðvarnar gætu ekki greitt fyrir þær afurðir sem þeir afhentu afurðastöðvunum til meðhöndlunar. Slíkt hefði líka áhrif á getu afurðastöðva til að staðgreiða við slátrun. Það væri mikið hagsmunamál bænda og hafi verið almennt hér áður fyrr þótt fáir hafi staðgreitt í fyrra. 

 

Aldrei minni birgðir á dilkakjöti

 

Steinþór sagði að lítil birgðasöfnun væri nú í kindakjötsframleiðslu sem oft hafi verið vandamál. Samkvæmt opinberum tölum hafi verið 710 tonnum minni birgðir af dilkakjöti í landinu í lok febrúar en á sama tíma 2018.

 

„Ég held að þetta sé lægsta birgðastaða sem ég hef séð í mjög langan tíma og ég man hreinlega ekki eftir svo lágri birgðastöðu eins og núna.  

 

Ég tel að þetta megi einkum þakka þrem þáttum. Í fyrsta lagi var farið í markaðsátak 2018 og flutt út töluvert af kjöti fram á sumar. Það leiddi til að birgðastaðan síðasta haust var hófleg. Síðan liggur fyrir að framleiðslan í fyrra minnkaði og framleiðsla á dilkakjöti dróst saman um 3,4%. Síðan hafði það veruleg áhrif að Noregur, sem keypti ekkert í nokkur ár, er núna að taka töluvert af kjöti. Þá bindum við miklar vonir við Þýskaland. Það sem er frábært við markaðinn í Þýskalandi er að þar fæst svipað verð og hér innanlands. Það liggur fyrir að verð á heilum skrokkum til Þýskalands er 6,1 evra á kíló afhent í Þorlákshöfn,“ sagði Steinþór. Þetta þýðir um 815 krónur fyrir kílóið miðað við gengi sl. þriðjudag.

 

Jákvæð teikn á Þýskalandsmarkaði

 

Steinþór sagði að þessi staða á Þýska­landsmarkaði gæti haft mjög jákvæða þýðingu fyrir sauðfjárræktina á Íslandi. Þá geti sláturleyfishafar valið að selja úr landi eins og þeir teldu henta til að koma í veg fyrir offramboð á innanlands­markaði. Þá breyttist þetta úr að verða kaupendamarkaður þar sem kaupendur stýrðu verðinu í að vera seljendamarkaður. Ef allt gengur upp á Þýskalandsmarkaði þá telur Steinþór eins víst að gæti orðið lag til að auka dilkakjötsframleiðsluna á nýjan leik.  

 

Breyttar forsendur gætu leitt til hærra afurðaverðs til bænda

 

„Þarna eru að verða vatnaskil og þessar breyttu forsendur ættu að gefa möguleika á verðhækkun næsta haust. Eins og þið vitið er bannað að hafa samráð á markaði og ég get því ekki sagt til um hvað afurðastöðvarnar geta eða verðið ætti að hækka. Það er ákvörðun hvers og eins aðila. Það ætti samt að vera hægt að byrja á að vinda ofan af þeirri miklu verðlækkun sem varð til bænda.“

 

Óheppilegur skortur á hryggjum á innanlandsmarkaði

 

Steinþór sagði að í ljósi þessarar jákvæðu markaðsstöðu, þá væri mjög óheppilegt að það væri nánast skortur á hryggjum á innanlandsmarkaði. Það er ekki hægt að líta á þetta öðruvísi en að einhverjir sláturleyfishafar hafi gert þau mistök að selja frá sér hryggi á of lágu verði og væru að komast í þrot með birgðir. 

 

Sagðist Steinþór hafa lært það af langri reynslu í þessari grein að það þyrfti að beita verðstýringum til að allir skrokkhlutar seldust jafnt. Á liðnum árum hafi eftirspurn eftir hryggjum verið að aukast, en afurðastöðvarnar hafi ekki fylgt því nægilega vel eftir með hækkandi verði.

 

Steinþór benti á að vegna þessarar stöðu þá hafi  einhverjir innflytjendur farið fram á það við ráðuneytið að fá að flytja inn lambahryggi vegna skorts á innanlandsmarkaði. Því erindi hafi þó verið hafnað. Hann taldi samt ljóst að það yrðu fluttir inn hryggir í einhverjum mæli, jafnvel þótt menn þyrftu að greiða aðflutningsgjöld. Þetta væri staða sem ætti ekki að þurfa að koma upp ef menn verðlegðu skrokkhlutana eðlilega.

 

Frelsi til að flytja inn ferskt kjöt mun hafa ruðningsáhrif á innanlandsframleiðslu

 

Varðandi heimild til innflutnings á fersku ófrosnu kjöti, sem væntanlega verður samþykkt á Alþingi, sagðist Steinþór telja að áhrifin yrðu mest á innflutning nautakjöts. Þar hafi innflutningsgjöld verið lækkuð 2007 um 40% og væru í raun orðin of lág. Það væri því hægt að flytja inn nautakjöt frá útlöndum, borga full aðflutningsgjöld, en samt vera með vöru á íslenskum markaði sem er 20–30% ódýrari en innlent nautakjöt. Taldi Steinþór líklegt að Costco færi að flytja inn nautakjöt frá Bretlandi í gegnum sín viðskiptasambönd. 

 

„Þetta mun augljóslega raska sölu á innlendu nautakjöti og verð mun væntanlega lækka. Það mun þá væntanlega hafa ruðningsáhrif á aðrar kjöttegundir. Á sama tíma munum við leitast við að hækka verð á dilkakjöti og má þá alveg búast við því að þetta muni leiða til sölusamdráttar á dilkakjöti hér innanlands eins og á öðru kjöti.  Ég held að menn þurfi að búa sig undir slíkt.“