Óhræddur við nýja tækni

Þórhallur Steinsson, fyrrverandi bóndi í Sumarliðabæ, var frumkvöðull í innleiðingu nýrrar tækni í landbúnaðartækjum. Þórhallur tók við búi í Sumarliðabæ árið 1972 og var þar bóndi til ársins 1995.

Sumarliðabær er staðsettur í Ásahreppi í Rangárvallasýslu. Landslagið er alsett hæðum og bröttum brekkum. Þórhallur hafði séð að traktorar sem einungis voru með drifi að aftan réðu illa við vinnu við þessar aðstæður. Eitt af hans fyrstu verkum þegar hann tók við búi var að panta fjórhjóladrifna Deutz dráttarvél.

Á þessum árum voru dráttarvélar útbúnar framdrifi ekki búnar að ná útbreiðslu og veit Þórhallur ekki til þess að nokkur annar í hans sveit hafi átt slíkan traktor. „Það var nú gert grín að þessu, en það liðu ekki mörg ár þangað til flest allir voru komnir með framdrif,“ segir Þórhallur.

Sá fyrir að þurfa meira pláss

Þegar Þórhallur tók við búi þurfti að ráðast í miklar framkvæmdir á húsakostinum. „Ég byggði fjósið með breiðum göngum þannig að ég gæti athafnað mig þar með tækjum. Ég hugsaði með mér að það kæmi ný tækni þar sem þyrfti að nota tæki – og það gerðist.“

Á þessum tíma var hey ýmist verkað í smáböggum eða í lausu og voru fjósin almennt hönnuð út frá því að fóðrið væri gefið með höndum. Sumarið 1981 var mjög vot- viðrasamt og reyndist erfitt að safna heyjum. Þórhallur hafði farið á kynningu hjá Júlíusi Halldórssyni hjá Hamri hf. þar sem kynntar voru rúlluvélar.

Þórhallur pantaði í kjölfarið eina slíka þar sem hann sá að þessi nýja tækni myndi koma sér vel, bæði þar sem auðveldara væri að heyja í rigningatíð og þar sem rúllubaggar gætu hentað vel aðstæðunum í Sumarliðabæ.

Hann fékk rúlluvél af gerðinni Krone afhenta í byrjun sumars þetta ár og bendir allt til þess að þetta sé fyrsta rúllubindivélin sem kom til landsins. Samkvæmt Þórhalli flutti Hamar hf. inn tvær rúlluvélar þetta sumar, en hin fór í Austurkot í Flóa.

„Heyið var fyrst bundið og síðan lyft með tækjunum – og svo var stórum poka rennt upp á rúlluna.“ Þórhallur tók pokana utan af rúllunum rétt á meðan hann flutti þær heim.

Þrátt fyrir að þessu hafi fylgt meiri vinna, segir hann að heyið hafi verkast betur ef hann beið ekki með að setja það í poka úti á túni. Nokkur rigningasumur voru í byrjun níunda áratugarins, en Þórhallur segist hafa fengið mjög gott fóður, þrátt fyrir að slá og binda heyið í úrkomu.

Staflað inni í hlöðu

Rúllurnar voru svo settar aftur í pokann þegar þeim var staflað í hlöðunni. „Svo batt maður fyrir og raðaði upp á endann þannig að næsti baggi kom ofan á og lokaði þar með alveg,“ segir Þórhallur. Pokana gat hann notað oft og þeir voru óskemmdir.

Stærstan hluta heyforðans geymdi Þórhallur inni í hlöðu. Þegar kom að gjöfum sótti hann rúllu með krabba á brúkrana og setti á heimasmíðaðan vagn sem dreifði heyinu um fóðurganginn.

„Þegar ég var með litlu baggana gaf ég 25 bagga í mál, en það þurfti ekki nema einn bagga af þessu,“ segir Þórhallur, en þvermál rúllubagganna hjá honum var 150 sentímetrar og því nokkuð stórir. Í dag eru flestar rúllur 120 til 130 sentímetrar í þvermál.

„Það héldu allir að þetta yrði algjörlega ónýtt hey,“ segir Þórhallur, en þegar tekin voru heysýni kom í ljós að fóðrið hefði verkast mjög vel og lyktaði eins og sætt vín. Til stóð að rúlluvélin færi í búvélaprófanir á vegum bútæknideildar RALA á Hvanneyri, en svo varð ekki þar sem vélin mætti miklum fordómum.

Nokkrum árum eftir að Þórhallur tók Krone rúlluvélina í notkun kom Júlíus vélasali að máli við hann og sagðist ætla að flytja inn fastkjarna rúlluvél frá Vermeer – sem var með beltum í stað kefla. „Hún var með sama þvermál, en maður gat hent bagganum út á öllum stigum,“ segir Þórhallur.

Umboðið tók Krone rúlluvélina upp í og er óljóst hvar þessi fyrsta rúlluvél landsins er niðurkomin.

Fyrsti Fendtinn

Árið 1983 var Júlíus Halldórsson búinn að stofna fyrirtækið Búvélar sf. og hóf innflutning á Fendt dráttarvélum frá Þýskalandi, sem þá var alfarið óþekkt tegund hér á landi. Þórhallur greip tækifærið og eignaðist þar með fyrsta traktorinn frá þessum framleiðanda.

Þarna fékk hann í hendurnar nýja tækni sem fólst í öðruvísi kúplingu og gírkassa en bændur höfðu kynnst – svokölluðum „konverter“, sem Þórhallur segir að hafi gert öll átök mýkri.Þetta hafi gert alla vinnu léttari og við nákvæmnisvinnu voru engir rykkir eða kippir.

Eftir að Þórhallur fékk þennan Fendt 306 í hendurnar setti hann aflúrtak framan á traktorinn. Þetta gaf honum möguleika á að slá með tveimur sláttuvélum samtímis og segir Þórhallur afköstin hafa aukist um helming. Líklegt má telja að þetta sé eitt fyrsta dæmið um frambúnað á dráttarvél hérlendis.

Eftir að Þórhallur hætti búskap í Sumarliðabæ gerðist hann skoðunarmaður hjá Vinnueftirlitinu og vann þar þangað til hann fór á eftirlaun.