Aðkoma rekstrarfólks er lykill að velgengni

Íslenski sjávarklasinn gaf á dög­unum út vefrit um stöðu og horfur í rekstri frumkvöðlafyrirtækja á sviði matvæla og heilsuefna á Íslandi. Þar kemur fram að meðal lykilatriða fyrir velgengni sé aðkoma rekstrarfólks að fyrirtækjunum og fyrirhyggja í fjármögnun. 

 

Í formála kemur fram að um 60–70 slík fyrirtæki hafi verið stofnuð hér á landi á síðustu tíu árum. Í tengslum við úttektina voru tekin viðtöl við 14 íslenska matarfrumkvöðla sem hafa stofnað sín fyrirtæki á síðustu tíu árum um hvernig stjórnkerfið geti betur hlúð að slíkum vaxtarsprotum. 

 

Raunin, samkvæmt skýrslunni, virðist sú að reynsla úr viðskiptum nýtist vel í upphafi. Hún eykur líkur á að hugað sé að lykilþáttum eins og mögulega framlegð vöru, stærð og áhuga markaðar, samkeppnisstöðu við sambærilegar vörur erlendis og tengsl við fjárfesta. Með aðkomu fjárfesta virðist árleg meðal veltuaukning, sem hlutfall af fyrsta árs veltu, verða rúmlega tvöfalt meiri en hjá öðrum. 

 

Mikilvægi matarsmiðja

 

Í skýrslunni, sem heitir Lærum af reynslunni, kemur fram að margir matarfrumkvöðlar stíga sín fyrstu skref í matarsmiðjum þar sem þeir geta notað aðstöðu til að prófa framleiðslu sína. „Að færast úr matarsmiðjum yfir í eigin rekstur á fullmótuðu framleiðslueldhúsi er afar stórt skref fyrir frumkvöðla. Sameiginlegt atvinnueldhús, -geymslur og -dreifing geta verið mikilvæg millilending fyrir matarfrumkvöðla sem vinna á heimamarkaði. Varðandi útflutning er samstarf sumpart snúnara þar sem þessi hópur er afar fjölbreyttur en þó liggja ýmis tækifæri í nánara samstarfi. […] Smæð markaðarins gerir það að verkum að fyrirtæki eiga erfitt með að skala upp framleiðslu og bæta framlegð og horfa því til útflutnings. Þá tekur við strembið tímabil þar sem innkoma sérfræðiþekkingar á mörkuðum, aukið samstarf og skilvirk handleiðsla skiptir máli,“ segir í skýrslunni.

 

Þörf á ýmsum ívilnunum 

 

Í lok skýrslunnar eru dregin fram tíu atriði sem talin eru geta bætt stöðu minni matvælafyrirtækja. Mælt er með því meðal annars að skoðað verði að auka undanþágur nýsköpunarfyrirtækja til að greiða opinber gjöld um einhvern tíma – ekki síst gjöld tengd starfsfólki. Eftirlitsiðnaðurinn er talinn mikilvægur en þar skorti gegnsæi. Samstarf þurfi að auka milli iðnaðar og eftirlitsstofnana og setja skýrari vinnureglur. Einnig er bent á að skoða beri hvernig hægt sé að einfalda stofnun matvælafyrirtækja hér á landi, sem talið er vera umtalsvert flóknara hér en í mörgum samkeppnislöndum.

 

Þá er talin þörf á að vekja áhuga fjárfesta á slíkum fyrirtækjum og skoða möguleika á að beita skattalegum aðgerðum til þess. 

 

Einkenni frumkvöðla sem hafa náð góðum árangri

 

Markmiðið með viðtölunum var að fá fram viðhorf viðmælenda til að geta dregið lærdóm af rekstrar- og fjármögnunarumhverfi matar­frumkvöðla, samkeppnisumhverfi þeirra og reyna að fanga einkenni þeirra frumkvöðlafyrirtækja sem hafa náð góðum árangri.

 

Feed the Viking. Friðrik Guðjónsson og Ari Karlsson með Lamb Jerky. Mynd / smh

Tekin voru viðtöl við eftirfarandi matarfrumkvöðla:

Eylíf
Ólöf Rún Tryggvadóttir stofnaði Eylíf árið 2018. Eylíf hefur þróað vörulínu, heilsu- og húðvörur úr íslenskum hráefnum, þörungum, sæbjúgum, kollageni, íslenskum jurtum, kísil og ensímum.