Vilja halda áfram búskap en ósáttir með afurðastöðvarnar
Höfundur: Hörður Kristjánsson
Nýleg könnun sem Landssamtök sauðfjárbænda gerði meðal félagsmanna sinna um afstöðu þeirra til ýmissa hagsmunamála þykir um margt athyglisverð. Þar kom m.a. fram megn óánægja bænda með hugmyndir fráfarandi landbúnaðarráðherra um lausn á þeirra vanda.
Alls töldu 83% aðspurðra að tillögur ráðherra væru ekki til þess fallnar að leysa þann bráðavanda sem steðjaði að sauðfjárræktinni. Mikil óvissa ríkir þó greinilega einnig meðal bænda um hvernig skuli bregðast við vandanum.
Spurt var: Telur þú líklegt að þú munir nýta þér þann möguleika að hætta sauðfjárrækt haustið 2017 og halda 90% af greiðslum samkvæmt sauðfjársamningi í 5 ár ef það býðst?
Ríkur vilji bænda til að halda áfram búskap
Spurt var hvort sauðfjárbændur teldu líklegt að þeir myndu nýta sér þann möguleika í framkomnum tillögum ráðherra að hætta sauðfjárrækt haustið 2017 og halda 90% af greiðslum samkvæmt sauðfjársamningi í 5 ár ef það byðist. Svarið var mjög afgerandi og ótvírætt. Kom þar fram greinilegur og ríkur vilji sauðfjárbænda til að halda áfram búskap þótt á móti blási. Þannig sögðust 80,7% bænda ekki, eða líklega ekki, vilja nýta sér slíkan möguleika ef hann stæði til boða. Jafnframt kom þar fram að 8,2% bænda svöruðu þessari spurningu játandi og um 5% töldu það mjög líklegt. Talið er að í þeim hópi sé talsvert af yngstu bændunum sem eru oft einnig mjög skuldsettir.
Afstaða bændanna breyttist lítið þótt spurningin væri orðuð aðeins öðruvísi og miðað við að þeir hættu 2018 og væri boðið 70% af greiðslum til þriggja ára samkvæmt sauðfjársamningi. Að vísu voru enn færri tilbúnir að stökkva á þann vagn.
Spurt var: Ert þú ánægð/ur með hvernig afurðarstöðvar standa að slátrun, úrvinnslu, sölu og markaðssetningu kindakjöts?
Mikil óánægja með afurðastöðvarnar
Þegar spurt var um afstöðu bænda til afurðastöðvanna er yfirgnæfandi meirihluti þeirra óánægður með hvernig afurðastöðvarnar standa að slátrun, úrvinnslu, sölu og markaðssetningu kindakjöts. Nær 86% aðspurðra sögðust vera mjög eða frekar óánægðir með framgang afurðarstöðvanna. Virðist þar einkum endurspeglast megn óánægja bænda með mjög mikla lækkun á afurðaverði til bænda. Vekur þetta ekki síst athygli þar sem bændur eiga bæði hluti í flestum afurðastöðvunum og einnig aðild að stjórnum þeirra. Virðist sem þessi afstaða bænda sé jafnvel ekki að skila sér inn í þeirra eigin fyrirtæki.
Mikil umræða hefur verið um markaðssetningu kindakjöts að undanförnu og m.a. hart deilt á afurðastöðvarnar og verslanafyrirtækin um að sinna ekki kröfum neytenda, m.a. um annan skurð á kjöti og pökkun afurða. Hefur þar t.d. flogið hátt í fjölmiðlum gagnrýni á að ekki hafi verið hægt að fá íslenskt kindahakk í verslunum fyrr en erlenda verslunin Costco fór að bjóða slíkt í sinni verslun.
Spurt var: Að því gefnu að lög heimili eða lagaheimild fáist, telur þú skynsamlegt að sameina afurðastöðvar?
Bændur jafn mikið með og á móti frekari sameiningu afurðastöðva
Í könnun LS var einnig spurt um hvort sauðfjárbændur teldu skynsamlegt að sameina afurðastöðvar ef lagaleg forsenda væri fyrir hendi. Þar voru bændur nokkurn veginn jafn mikið með frekari sameiningu og á móti. Þess má geta að á liðnum árum og áratugum hefur orðið mikil samþjöppun í þessum geira með mikilli fækkun sláturhúsa. Hefur því líka komið fram töluverð gagnrýni á að heilu landsfjórðungarnir séu nú án sláturhúsa og fyrir suma bændur því mjög langt að fara með fé til slátrunar.
