Vinsamlegast athugið að þetta efni er eldra en 5 ára.
Frá bændamarkaði í Zürich.
Frá bændamarkaði í Zürich.
Mynd / zuercher-maerkte.ch
Á faglegum nótum 20. maí 2019

„Má bjóða yður heimaslátrað svissneskt nautakjöt?“

Höfundur: Ólafur Margeirsson, hagfræðingur og bóndasonur
Í Sviss er, ólíkt Kúbu, eitt markaðsdrifnasta hagkerfi í heimi. Og hér í Sviss, líkt og á Kúbu þar sem mest allt er bannað, er framleiðsla bónda og sala á afurðunum beint til neytanda svo sannarlega leyfð.
 
Samtök framleiðslu- og söluaðila á bændamörkuðum Zürich, sem er stærsta borgin (400 þ. íbúar) í Sviss, voru stofnuð í apríl 1973. Samtökin vinna með stjórnvöldum, lögreglu og Zürich-borg að því takmarki að bjóða sem best upp á bændamarkaði fyrir ekki eingöngu bændurna sjálfa heldur vitanlega einnig neytendur – þ.m.t. veitingastaði og heimili. Þessir aðilar vinna saman að því að setja markaðina upp sem og þjónustu tengda þeim, s.s. heimsendingu á vörum beint af bændamarkaði. 
 
Í hverri viku eru bændamarkaðir á nokkrum stöðum í Zürich-borg. Á bændamörkuðunum má m.a. finna og kaupa beint af bónda heimaræktuð blóm, grænmeti, ávexti, osta, sultur, heimatilbúna drykki, brauð, egg og verkað kjöt af ýmsu tagi. Söluaðilar á þessum mörkuðum eru langoftast litlir framleiðendur innlendra vara, á borð við svissneskar bændafjölskyldur, en einnig má sjá smáa innflutningsaðila á vörum frá öðrum löndum, s.s. Ítalíu og Grikklandi. 
 
Heimaslátrað, innpakkað og merkt kjöt frá Hans-fjölskyldunni. Mynd / ÓM
 
 
Einn þessara bænda er Hans-fjölskyldan sem er einn af fimm seljendum kjötvara á markaðinum í Oerlikonhverfi í Zürich. Hans-fjölskyldan býður upp á nauta- og svínakjöt beint af býli. Þau slátra minni dýrunum sjálf en þar sem þau eru í eldri kantinum (yfir sextugt) treysta þau sér ekki til þess að slátra stærri nautgripum sjálf. Þau fá því mann í það verk, sem getur verið að reka slíka þjónustu fyrir marga aðra bændur, nokkurs konar örsláturhús. Hans-fjölskyldan vinnur kjötið sjálf (þurrka, reykja, krydda, o.s.frv., allt eftir vörunni sem þau eru að vinna í það skiptið), pakka því inn, merkja og selja á markaðinum í Zürich. Þau hafa með sér verðlista, líkt og venjan er hjá öllum þeim sem selja á bændamörkuðum Zürich-borgar.
 
Hans-fjölskyldan er sjálf á staðnum til að selja þér vöruna. Þau svara öllum spurningum þínum á staðnum um uppruna kjötsins, aldur og kyn dýrsins, staðsetningu býlisins og hversu lengi kjötið fékk að hanga (sem eykur meyrni þess) svo dæmi séu tekin. Þetta eykur upplýsingaflæðið til neytandans og gagnsæi framleiðsluferilsins m.v. sé milligönguaðili milli framleiðandans og kaupandans. Þá hagnast Hans-fjölskyldan meira á því að selja sína framleiðslu beint til neytandans m.v. sé milligönguaðili á borð við sláturleyfishafa í milli, því þau leggja meira til virðisaukans að baki framleiðslunni.
 
Lögregluyfirvöld í Zürich sjá um að framfylgja reglum um gæði og hreinlæti á bændamörkuðunum. Til að fá pláss á mörkuðunum verður þú að fá starfsleyfi hjá lögregluyfirvöldum sem yfirfara getu bóndans til þess að bjóða upp á heilnæma og örugga vöru. Þá er sérstaklega ýtt undir lífrænar vörur sem og vörur úr nærliggjandi héraði. Þá er stuðlað að því að mismunandi framleiðendur, s.s. góð blanda grænmetis-, kjöt- og brauðframleiðenda, séu í boði til að auka aðdráttarafl hvers markaðar.
 
Svissneskir matarframleiðendur njóta svita síns erfiðis. Þá er ábati neytandans mikill þar sem verð er fullkomlega samkeppnishæft og upplýsingaflæði um uppruna vörunnar með afburðum gott. Ávinningur samfélagsins í héraði er einnig mikill þar sem framleiðsla, sala og neysla vörunnar helst að stórum hluta innan þess, sem ýtir undir sjálfbærni og styrk hins svæðisbundna hagkerfis. 
Óskandi væri að þetta væri í boði, lögum samkvæmt, á Íslandi.
 
Þetta er grein nr. 2 af fjórum í greinaflokki Sveins og Ólafs Margeirssona um reglur og ríkisafskipti af landbúnaði víða um heim.
 
Ólafur Margeirsson,
hagfræðingur og bóndasonur

13 myndir:

„Spjallað“ við kýr
Á faglegum nótum 9. janúar 2023

„Spjallað“ við kýr

Atferli, hegðun, útlit og ástand nautgripa getur gefið gríðarlega mikilvægar upp...

Skógarbændur og Bændasamtök Íslands
Á faglegum nótum 5. janúar 2023

Skógarbændur og Bændasamtök Íslands

Á aðalfundi Landssambands skógareigenda (LSE) sem haldinn var í Borgarnesi í maí...

Lífræn framleiðsla – nú er lag
Á faglegum nótum 5. janúar 2023

Lífræn framleiðsla – nú er lag

Á undanförnum árum hefur VOR látið til sín taka með ýmsum hætti til að hvetja ti...

Eitur á alltaf að vera síðasta úrræðið
Á faglegum nótum 3. janúar 2023

Eitur á alltaf að vera síðasta úrræðið

Meindýr eru skaðvaldar í garð- og skógrækt og óvelkomnir gestir sem flestir vild...

Ýmsir vankantar við smíði nýju norrænu næringarráðanna
Á faglegum nótum 2. janúar 2023

Ýmsir vankantar við smíði nýju norrænu næringarráðanna

Vinna við norrænu næringarráðin (NNR), sem Norræna ráðherra­nefndin heldur utan ...

Um niðurstöður lambadóma haustið 2022
Á faglegum nótum 30. desember 2022

Um niðurstöður lambadóma haustið 2022

Í heildina var útkoma lamba í haust góð. Meðalfallþungi á landinu var 16,6 kg og...

Lífrænn úrgangur: höfuðverkur eða tækifæri?
Á faglegum nótum 28. desember 2022

Lífrænn úrgangur: höfuðverkur eða tækifæri?

Hér á landi fellur til gríðarlegt magn af lífrænum úrgangi á öllum stigum samfél...

Skýrsluhald – heimarétt WorldFengs
Á faglegum nótum 27. desember 2022

Skýrsluhald – heimarétt WorldFengs

Nú þegar líður að áramótum og allir eru búnir að skila haustskýrslu til matvælar...