Enn vinnustöðvanir

Verkfall dýralækna og fleiri starfsstétta innan BHM hefur nú staðið frá 20. apríl og lengur hjá sumum. Lítil hreyfing hefur verið á málinu þó að síðustu fréttir hermi að einhverjar nýjar lausnir gætu  verið að fæðast.  

 

Slíkar fregnir eru þó enn í besta falli óljósar.  Þá eru aðgerðir Starfsgreinasambandsins hafnar og aftur er von á tveggja daga vinnustöðvun þar í næstu viku og svo allsherjarverkfalli þann 26. maí. Því til viðbótar er verið að greiða atkvæði um verkföll innan VR og Flóabandalagsins og hjúkrunarfræðingar hafa boðað verkfall á sama tíma. Takist ekki að afstýra þeim aðgerðum verður atvinnulíf í landinu allt meira og minna lamað um næstu mánaðamót. 

 

Grafalvarleg staða

 

Vaxandi áhyggjur eru af stöðunni og vegna þessa sendu Bændasamtökin sjávarútvegs- og landbúnaðarráðherra bréf þann 4. maí þar sem segir meðal annars:

„Staðan í íslenskum landbúnaði vegna verkfallsins er grafalvarleg. Þar brennur heitast á í alifugla- og svínarækt en starfsemi í þeim greinum er með þeim hætti að eldi og slátrun fer fram jafnt og þétt allt árið um kring.  Afurðirnar eru að langmestum hluta seldar ferskar og verð þeirra fellur um leið og þær eru frystar. 

 

Vegna verkfalls dýralækna fer engin heilbrigðisskoðun fram í sláturhúsum og þar með fer engin slátrun fram.  Kjúklingar vaxa hratt upp í sláturstærð og ef þeim er ekki slátrað á þeim tíma sem gert er ráð fyrir,  halda þeir eðlilega áfram að stækka. Það verður svo aftur til þess að of þröngt verður um þá í húsunum. Samfara  eykst verulega hætta á sjúkdómum. 

 

Samkvæmt lögum nr. 55/2013, um velferð dýra og reglugerða með stoð í þeim eru ríkar kröfur gerðar um aðbúnað búfjár, þar með talið þéttleika í húsum. Sé ekki hægt að slátra dýrum áður en farið er yfir mörk um þéttleika í eldi er með því brotið á dýrunum sem í hlut eiga. Jafnframt eru bændur settir í þá stöðu að vera gert ókleift að fylgja lögum sem þeim er ætlað að starfa eftir, af völdum kjaradeilu sem þeir eiga engan hlut að.“

 

Engir góðir kostir í stöðunni

 

Undanþágur hafa fengist, fyrst vegna alifugla- og síðar svínaslátrunar sem hafa gert bændum kleift að létta á þeim húsum þar sem orðið var of þröngt.  Til þess að hún fengist þurftu framleiðendur að lofa að afurðirnar færu ekki á markað, heldur yrðu frystar og ekki markaðssettar fyrr en deilan væri leyst. Það er engin lagaskylda að gera slíkt og þessi leið var og er afarkostur fyrir bændur, en annað var einfaldlega ekki talið forsvaranlegt með hliðsjón af dýravelferð. Engir góðir kostir voru í stöðunni.

Fagráð um velferð dýra fundaði síðan þann 5. maí að beiðni fulltrúa Bændasamtakanna og ályktaði eftirfarandi:

„Fagráð um velferð dýra lýsir yfir þungum áhyggjum vegna áhrifa yfirstandandi verkfalls dýralækna hjá Matvælastofnun á velferð dýra. Ráðið hvetur stofnunina til þess að hafa náið eftirlit með velferð eldisdýra meðan á verkfalli stendur. Í þeim tilvikum sem ljóst er að þéttleiki sláturdýra er yfir leyfilegum mörkum þarf að bregðast við strax með slátrun. Ráðið tekur ekki afstöðu til þess hvort afurðir séu geymdar eða settar á markað.“

 

Hinar takmörkuðu undanþágur sem að framan greinir eru aðeins skammtímalausn á bráðavanda.  Afurðirnar fara ekki á markað og það þýðir að bændurnir fá ekki greitt fyrir þær. Það hefur fljótt áhrif á lausafjárstöðu búanna. Innan tíðar geta þau ekki keypt fóður og önnur nauðsynleg aðföng, borgað af lánum, að ekki sé talað um að greiða starfsfólki eða eigendum laun. Það bitnar að lokum enn harðar á dýravelferðinni en aðbúnaðarvandamálin sem lýst er að framan.    

 

Tjónið er verulegt hvern einasta dag sem verkfallið stendur og er þegar óafturkræft, því þær frosnu afurðir sem safnast hafa upp eða munu gera það eru undantekningalaust verðminni en ferskar. Það munu bændur ekki fá bætt. Afleiðingar verkfallsins munu því hafa varanleg áhrif á rekstrargrundvöll búanna sem um ræðir. Verkfallið getur hreinlega knúið sum þeirra í gjaldþrot og valdið mikilli röskun á kjötframleiðslu í landinu. Samhliða verða um leið afar neikvæð áhrif á afkomu afurðastöðva, enda geta þær hvorki sinnt sínum viðskiptavinum eða staðið við gefnar skuldbindingar.

 

Sala á innlendu alifugla- og svínakjöti er 260 tonn á viku að meðaltali. Sú framleiðsla er ekki að koma á markaðinn við núverandi aðstæður, heldur er henni safnað upp, annaðhvort með því að fresta slátrun eða með frystingu.  Þegar samningar loks nást er hætt við því að mikið magn af kjöti leiti á sama tíma út á markaðinn, með tilheyrandi verðlækkunum á öllu kjöti og verulega neikvæðum áhrifum á afkomu bænda og afurðastöðva. Áhrif þess geta staðið allt þetta ár og fram á það næsta.  Það er langt umfram þann tíma sem verkfallið er líklegt til að standa, þó það sé þegar orðið allt of langt.

 

Skilningur á þeim langtímaáhrifum sem verkfallið mun hafa er því miður takmarkaður.  Það kom berlega í ljós síðastliðinn föstudag þegar að hafnað var undanþágum um innflutning á frjóeggjum annars vegar til eggjaframleiðslu og hinsvegar til kjúklingaræktar.  Fáist þær sendingar ekki afgreiddar kemur gat í innlenda framleiðslu eggja og kjúklinga sem kemur fram síðla þessa árs, eða á því næsta. Það er í hæsta máta ósanngjarnt að verkfallsaðgerðir geti valdið tjóni þriðja aðila, löngu eftir að deilunni sjálfri lýkur. Slíkt er hrein árás á bændur sem eru ekki aðilar að deilunni.

 

Semjið strax!

 

Verði af verkfalli Starfsgreinasambandsins verður vandinn víðtækari. Það mun hafa mikil og veruleg áhrif á matvælavinnslu og dreifingu matvæla sem og víða annars staðar í samfélaginu. Það mun m.a. hafa áhrif á söfnun mjólkur frá bændum á tíma þar sem mjólkurframleiðsla bænda er í hámarki.  Náist ekki samningar gæti þurft að hella niður allt að þremur milljónum lítra af mjólk á viku sem er tjón upp á 250 milljónir króna.

 

Það verður því að ítreka aftur þá kröfu til deiluaðila sem kom fram hér í blaðinu síðast.  Semjið strax!  Þetta getur ekki gengið svona lengur.