Frakkar hyggjast ganga gegn vilja Evrópusambandsins
Höfundur: Hörður Kristjánsson
Frakkland undirbýr nú að ganga gegn áformum Evrópusambandsins um að endurnýja heimildir til notkunar á eiturefninu glýfósati í landbúnaði um næstu áramót. Ástæðan er hversu hættulegt efnið geti verið fyrir heilsu manna.
Framtíð glýfósats er því óviss, en það er virka efnið í gróðureyðingarefninu Roundup sem framleitt er af Monsanto. Roundup er vel þekkt hérlendis þótt notkun þess í landbúnaði hafi verið sáralítil.
Áhyggjur af skaðsemi glýfósats
Auknar áhyggjur hafa verið víða um lönd út af mögulegum skaða sem notkun á gróðureyðingarefnum sem innihalda glýfósat geta valdið. Fréttastofa Reuters greindi frá því 1. september að frönsk umhverfismálayfirvöld hafi í hyggju að greiða atkvæði gegn endurnýjun heimildar á notkun slíkra efna. Til stóð að innleiða bann við notkun þeirra í júní í fyrra en því var frestað og heimild til notkunar þeirra framlengd tímabundið.
Gríðarlegir peningahagsmunir
Gríðarlegir hagsmunir eru í húfi bæði hvað varðar að hámarka uppskeru með því að eyða „illgresi“ á nytjajurtaökrum og augljóslega eru fjárhagslegir hagsmunir framleiðenda efnanna mjög miklir.
Breskir bændur þrýsta á um áframhaldandi heimild
NFU-samtök bænda í Englandi og Whales hafa lagt áherslu á að áfram verði heimilað að nota gróðureyðingarefni sem innihalda eiturefnið gýfósat. Hafa samtökin farið fram á að leyfi verði endurnýjað til 15 ára. Um 55 þúsund breskir bændur standa að NFU og telja þeir að ef bann verði sett á efni eins og Roundup, þá muni þeir ekki verða samkeppnishæfir við bændur í öðrum löndum hvað framleiðni varðar. Þykir þessi afstaða skjóta nokkuð skökku við í allri umræðu um heilsusamlega framleiðslu. Einnig mikilla upplýsinga um skaða sem efnin hafa valdið, m.a. bændum í löndum eins og Indlandi. Það vakti því töluverða athygli þegar Evrópska efnafræðistofnunin (European Chemicals Agency - ECHA) og evrópsk fæðuöryggisyfirvöld (European Food Safety Authority - Efsa), komust að þeirri niðurstöðu í fyrravor að glýfósat væri „ekki hættulegt efni“. Talað var um að þessi niðurstaða hafi verið pöntuð af yfirvöldum til að þeim væri stætt á að framlengja heimildir til notkunar efnisins. Það styður þá kenningu að alþjóðlega krabbameinsrannsóknarmiðstöð Alþjóðaheilbrigðismálastofnunar Sameinuðu þjóðanna WHO hafði áður komist að þveröfugri niðurstöðu. Sem sagt að glúfósat væri líklega krabbameinsvaldandi.
![](/media/1/spraying-herbicide-000019257784_large_60781.jpg)
Menn geta velt því fyrir sér af hverju þessir menn séu varðir í bak og fyrir við að úða gróðureyðingarefni ef glýfósat er hættulaust. Mynd / Center for food safety
Andstæðingar notkunar þessara gróðureyðingarefna hafa farið mikinn á netmiðlum og hvatt bændur til að rökstyðja nauðsyn þess að nota slík eiturefni. Þau segja m.a. að glýfosat eigi stóran þátt í gríðarlegri aukningu á glútenofnæmi hjá fólki og alvarlegum sjúkdómum því tengdu.
Samtök bænda hafa gert myndband til að rökstyðja sína afstöðu. Þar lýsir Jeff Powel, bóndi og fulltrúi í NFU, því hvernig þeir úði akra sína í tvígang með eiturefninu áður en þeir sá í þá korni. Þannig segist hann hafa hemil á illgresi sem kallað er „Black grass“. Hann segist ekki geta hugsað þá hugsun til enda ef hann fái ekki heimild til að nota glýfósatið áfram. Í sama streng tekur bóndinn Anthony Aston, sem líka er fulltrúi í NFU, sem og fleiri bændur í myndbandinu.
Tvísýnt um áform ESB
Ljóst er að mjög vaxandi andstaða er í Evrópu við notkun hvers konar eiturefna í landbúnaði. Eggjaskandallinn í Hollandi nýverið hefur ýtt mjög undir þá andstöðu. Það getur því orðið tvísýnt um hvort Evrópusambandinu tekst það ætlunarverk sitt að framlengja heimild til notkunar á glýfósati. Líklega mun það ráðast af afstöðu Þjóðverja á Evrópuþinginu í haust.