Vinsamlegast athugið að þetta efni er eldra en 4 ára.
Íslensk sauðfjárrækt og kolefnisspor
Mynd / Bbl
Fréttir 23. september 2020

Íslensk sauðfjárrækt og kolefnisspor

Höfundur: Sveinn Hallgrímsson og Eyjólfur Kristinn Örnólfsson

Í Bændablaðinu 20. ágúst er fjallað um skýrslu Environice um ,,Sauðfjárrækt og loftlagsmál“ (Birna Sigrún Hallsdóttir og Stefán Gíslason 2017). Í skýrslunni er gerð tilraun til að reikna kolefnisspor íslenskrar sauðfjárræktar. Þau nota skammstöfunina GHL um eftirfarandi lofttegundir: Koldíoxið(CO2), metan (CH4), glaðloft (N2O), vetnisflúorkolefni (HFC), perflúorkolefni (PFC), brennisteins­hexaflúor (SF6), og köfnunar­efnistriflúorið (NF3). Hér á eftir er átt við þessar lofttegundir þegar skammstöfunin GHL kemur fyrir.

Á að reikna losunina kg á kg? Sigrún og Stefán reikna losunina kg á kg, það er kg GHL á framleitt kg kindakjöts. Er það vísindaleg nálgun að nota skilgreininguna á losun kg/kg, þegar borin er saman losun á kg kjöts og t. d. grænmetis, sem dæmi? Er ekki réttara að tala um losun á kg næringarefna, á orkueiningu eða kg þurrefnis?

Næringarefnin hafa mismikla orku og mismunandi innihald hinna ýmsu næringarefna, til dæmis próteins. Prótein er lífsnauðsynlegt næringarefni fyrir vaxandi ungviði, og reyndar fyrir okkur öll. Verð á próteini á heimsmarkaði er mun hærra en á kolvetnum, svo tekið sé dæmi. Spyrja má líka hvort verðmeta eigi fæðutegundir út frá næringargildi við mat á kolefnisspori fæðu. Það verður ekki gert í þessari grein. Hins vegar er ætlunin að skoða orkuinnihald, þurrefnisinnihald og prótein í mismunandi fæðutegundum. Skoðum lambakjöt og grænmeti (Næringartöflur 2003). Þessar fæðutegundir eru teknar hér til samanburðar þar sem algengt er að heyra sagt, að kolefnisspor „grænmetis“ sé miklu lægra en kjöts. Grænmeti sé umhverfisvænni afurð fæðutegund en kjöt. Þá er átt við losun GHL á kg kjöts og á kg grænmetis.

Kolefnisspor á næringargildi

Ekki er hægt að bera saman kolefnis­­spor á kg kjöts og kg grænmetis. Kjöt, einkum rautt kjöt, er hágæða prótein fæða, auk þess að vera steinefnarík og innihalda vítamín og t. d. járn í ríkum mæli.

Það hlýtur því að vera krafa við samanburð á kolefnisspori fæðu­tegunda að borið sé saman næringargildi, ekki bara kg á móti kg. Þá er ljóst að til að hægt sé að halda því fram að grænmeti sé ,,umhverfisvænna“ en kindakjöt, þarf kolefnisspor þess að vera minni en 1/7,76 eða 12,9% af kolefnisspori kindakjöts sé samanburðurinn á grundvelli orku! Kolefnisspor á próteineiningu í grænmeti þarf sömuleiðis að vera minna en 1/8,52, eða 11,7 % af kolefnisspori kindakjöts. Þá verður líka að spyrja; hvernig á að verðleggja næringargildi kolvetna, próteins og annara næringarefna í slíkum samanburði?

Lambakjöt; Tekið er meðaltal af súpukjöti, læri og hrygg.
Grænmeti; Tekið er meðaltal af rauðri papriku, grænkáli og gulrót.
Þegar litið er á þessar tölur hér að ofan sést að
orka er 7,76 sinnum meiri í kindakjöti en í grænmeti.
Prótein er 8,52 sinnum meira í kindakjöti en í grænmeti.
Þurrefni er 3,41 sinnum meira í kindakjöti en í grænmeti.

Tilvitnanir:
Birna Sigrún Hallsdóttir og Stefán Gíslason 2017. Sauðfjárrækt og loftslagsmál. Fjölrit 24 bls.
Næringartöflur, næringargildi matvæla. 5. Útgáfa 2003
Sveinn Hallgrímsson og Eyjólfur Kristinn Örnólfsson: Íslensk sauðfjárrækt og kolefnisspor hennar, Bændablaðið 26. árg., 16. tbl. 2020. Bls. 43


Höfundar:

Sveinn Hallgrímsson
er dr. sient í kynbótafræði og fyrrverandi ráðunautur í sauðfjárrækt

Eyjólfur Kristinn Örnólfsson
er líffræðingur frá HÍ og kennari við LbhÍ

Hreindýrakvóti minnkað um helming frá 2020
Fréttir 24. febrúar 2025

Hreindýrakvóti minnkað um helming frá 2020

Leyft verður að veiða alls 665 hreindýr á þessu ári, 400 tarfa og 265 kýr. Fækku...

Meðferð sauðfjár í réttum til umræðu
Fréttir 24. febrúar 2025

Meðferð sauðfjár í réttum til umræðu

Fagráð um velferð dýra telur nauðsynlegt að beina tilmælum til sveitarstjórna um...

Lágmarksverð hækkar
Fréttir 24. febrúar 2025

Lágmarksverð hækkar

Verð á fyrsta flokks mjólk til bænda hefur hækkað um 0,46 prósent og heildsöluve...

Hlaða hrundi í Borgarfirði
Fréttir 21. febrúar 2025

Hlaða hrundi í Borgarfirði

Geymsluhúsnæði á vegum Landbúnaðarháskóla Íslands hrundi í óveðri í byrjun febrú...

Þröstur ráðinn ritstjóri
Fréttir 21. febrúar 2025

Þröstur ráðinn ritstjóri

Þröstur Helgason hefur verið ráðinn sem ritstjóri Bændablaðsins og mun hann taka...

Mótmæla breytingum á tollflokkun osta
Fréttir 21. febrúar 2025

Mótmæla breytingum á tollflokkun osta

Sex hagsmunasamtök á sviði landbúnaðar og matvælaframleiðslu hafa sent fjármála-...

Málþing um framtíð landbúnaðar
Fréttir 21. febrúar 2025

Málþing um framtíð landbúnaðar

Tekið verður á mörgum hagsmunamálum landbúnaðarins á víðum grunni á opnum fundi ...

Matarsóun mælist mest á frumframleiðsluþrepi
Fréttir 21. febrúar 2025

Matarsóun mælist mest á frumframleiðsluþrepi

Matarsóun mælist mest í frumframleiðsluþrepi virðis- keðjunnar; 29.130 tonn, eða...