Innflutningur landbúnaðarafurða stóreykur losun kolefnis
Höfundur: Hörður Kristjánsson
Samkvæmt úttekt sem verkfræðistofa gerði fyrir Samband garðyrkjubænda (SG) er kolefnisspor íslensks grænmetis allt niður í 26% af því sem innflutt grænmeti skilur eftir sig. Í afskornum blómum er talan um 18%. Að meðaltali getur verið nærri helmingsmunur á losun CO2 – íslenskri framleiðslu í hag.
Samkvæmt útreikningum Bændablaðsins skilja flutningar á 280 þúsund tonnum af matvöru til Íslands vart eftir sig minna en 41 þúsund tonn af koldíoxíði (CO2) á ári.
Þessar tölur styrkja óneitanlega þá hreinleikaímynd sem farið hefur af framleiðslu á íslenskum landbúnaðarafurðum. Þetta er um leið þversögn við þá áherslu sem talsmenn hagsmunasamtaka í verslun hafa lagt á aukinn innflutning landbúnaðarafurða, ekki síst hvað varðar hrátt kjöt, egg, mjólkurafurðir og grænmeti.
Mikill umhverfisávinningur af aukinni innlendri framleiðslu
Mikið hefur verið rætt um að draga úr því kolefnisspori sem Íslendingar skilja eftir sig á hverju ári. Stefna stjórnvalda miðar við að búið verði að kolefnisjafna landið fyrir árið 2050. Ljóst er að það verður ekki gert nema með víðtækum aðgerðum á mörgum sviðum og liður í því gæti verið að efla innlenda matvælaframleiðslu til að draga úr mikilli kolefnismengun sem hlýst af innflutningi. Með því ynnist m.a. gjaldeyrissparnaður, aukið fæðuöryggi þjóðarinnar, styrking byggða og aukin atvinna.
Kolefnisspor sem ræktun á grænmeti og ávöxtum skilur eftir sig er æði mismunandi eftir tegundum, samkvæmt gögnum SG sem Bændablaðið hefur undir höndum. Þar hefur kolefnislosun innlendu grænmetisframleiðslunnar verið reiknuð út á sömu forsendum og erlend framleiðsla. Eru erlendu tölurnar reyndar sagðar byggðar á mjög varfærnu mati. Þannig er ræktun á íslensku salati einungis að skilja eftir sig 26,17% af því kolefni sem innflutt erlend salatframleiðsla skilur eftir sig. Þá er gúrkuframleiðsla að skilja eftir sig 43,7% og venjulegir tómatar 54,8%. Munurinn liggur einkum í flutningum.
Inni í þessum útreikningum sem gerðir voru fyrir SG er reiknað kolefnisspor á öllum aðföngum, orku og vegna tækja og búnaðar sem notaður er við ræktun á Íslandi og borið saman við það sem þekkist erlendis.
Meira að segja íslensku kartöflurnar eru hagstæðari
Athygli vekur að í samanburði á útiræktun, t.d. á kartöflum, koma íslenskir kartöflubændur aðeins betur út en kollegar þeirra t.d. í Bretlandi og Hollandi. Skýrist það einkum af orku sem notuð er í kæligeymslum og af kolefnislosun í flutningum. Þar er íslenska kartöfluræktunin að skila um 8 prósentustigum lægri kolefnislosun en erlenda framleiðslan. Það er þrátt fyrir hlutfallslega minni uppskeru og meiri olíunotkun á hvern hektara á Íslandi. Varðandi útiræktað grænmeti, eins og gulrætur, hvítkál og fleira, er kolefnislosunin á Íslandi 88,21% af því sem innflutta grænmetið skilur eftir sig.
Íslensk afskorin blóm í ofurflokki
Þegar skoðuð eru gögn Sambands garðyrkjubænda um íslenska blómarækt kemur í ljós að sú framleiðsla er í algjörum sérflokki í samanburði við innflutt afskorin blóm. Þar er kolefnisspor íslenskra afurða aðeins 18,44% sem hlutfall af kolefnisspori innfluttra afurða. Þar kemur líka fram að kolefnisspor hollenskra blóma er rúmlega 16 sinnum stærra en afskorinna blóma sem ræktuð eru á Íslandi. Skýringin liggur að stærstum hluta í þeirri hreinu raforku sem notuð er á Íslandi. Raforka sem hollenskir bændur nota losar um 100 til 200 sinnum meira af kolefni en íslensk raforkuframleiðsla.
Við ræktun á trjám og runnum eru íslenskir bændur einungis að skilja eftir sig 46,55% af CO2 í hlutfalli af því sem innflutt framleiðsla gerir. Það er einungis við framleiðslu hluta sumarblóma að kolefnissporið á innfluttu framleiðslunni er samkvæmt úttektinni örlítið hagstæðara, eða sem nemur 5 prósentustigum. Öll önnur framleiðsla íslenskra garðyrkjubænda er umhverfislega hagstæðari en erlend og oftast verulega mikið betri.
– Sjá einnig umfjöllun um
kolefnisspor af innfluttum matvörum á bls. 20–21 í nýju Bændablaði.