Búskapur hafinn á ný eftir 69 ára hlé
Búskapur lagðist af fyrir 69 árum á jörðinni Stapaseli í Stafholtstungum í Borgarfirði. Þar er nú að hefjast landbúnaður á ný, þó ekki sé það með hefðbundnum hætti.
Félagið Selskógar ehf., sem er í eigu hjónanna Ingu Norðdahl og Daníels Þórarinssonar, festi kaup á jörðinni árið 2011 til að stunda þar skógrækt. Sótt var um aðild að Vesturlandsskógum en niðurskurður í fjárframlögum olli því að ekki var hægt að samþykkja Selskóga inn í verkefnið fyrr en á síðasta sumri.
Það var strax ljóst að ýmislegt þurfti að gera áður en skógræktarvinna gæti hafist á jörðinni og var biðtíminn nýttur til að sinna þeim verkefnum. Byrjað var á vegarlagningu því gamli sveitavegurinn var orðinn allt að því ófær, reist var lítið íbúðarhús og nú hefur vélaskemma bæst við. Síðastliðið haust var skógræktarsvæðið á jörðinni kortlagt og fyrstu plöntur væntanlegar í sumar.
Stapaselsjörðin er 267 hektarar að stærð og mikið til vaxin kjarri. Tún voru því ekki stór á gamla bænum, en trúlega hafa menn þá nýtt sér kjarrbeit og eins beitt á mýrargróður.
Seldi hlut sinn í fyrirtæki og keypti jörð
Daníel segir að það hafi lengi verið sinn draumur að fara út í skógrækt.
„Það stóð þannig á árið 2011 að konan, sem var búin að vera flugfreyja í fjölda ára, samdi um að láta af störfum ásamt nokkrum öðrum vinnufélögum sínum. Þá fór ég að velta fyrir mér hvort ég ætti ekki að fara að huga að því að hætta sjálfur í mínu starfi sem einn af eigendum í fyrirtækinu Ísfelli. Ég tilkynnti svo félögum mínum að ég hefði áhuga á að selja og gerði það. Út úr þessari sölu kom svolítið af peningum sem við létum í þetta verkefni. Það má þó segja að viðskiptahugmyndin sem hefur síðan þróast í þessu hafi orðið til smátt og smátt. Hún var alls ekki fullmótuð þegar við keyptum jörðina.“
Byrja á að rækta beinvaxið birki
„Hér ætlum við nú að fara að planta bæði í samstarfi við Vesturlandsskóga og á okkar eigin vegum. Við leggjum áherslu á beinvaxið birki af Emblu og Kofoed-kvæni frá Þorsteini Tómassyni plöntuerfðafræðingi. Mig langar að leggja svolitla áherslu á það til að breyta ásýnd skógarins smátt og smátt,“ segir Daníel. Hann telur að þetta birki geti orðið 10 metrar eða meira á hæð. Sérfræðingar hafi ráðlagt þeim að auk birkisins skuli þau gróðursetja greni, furu og lerki. Heppilegasti hluti jarðarinnar til skógræktar er talinn norðurhluti hennar í námunda við gamla bæjarstæðið.
„Við tökum undir það 25 hektara til að byrja með en það mun taka einhvern tíma að klára það vegna lítils framboðs af plöntum.“
Daníel telur að auk skógræktar sé líklega góður grundvöllur til að rækta ýmiss konar villt ber á jörðinni, en þar er nú þegar mikið bláberja- og aðalbláberjaland.
Moldarblöndun
Samhliða skógræktinni er boðið upp á sölu á gæðamold, sauðataði, sandi, vikri og jafnvel að sérblanda moldina eftir óskum kaupenda. Frjósöm mold skiptir sköpum í ræktun, t.d. matjurta og allra trjáa, ekki síst ávaxtatrjáa, sem nú eru mjög vinsæl. Kaupendur geta sjálfir sótt moldina eða Selskógar komið með hana. Sturtukerra fyrirtækisins kemur þá í góðar þarfir, en hún getur borið um 2,5 tonn og sturtað á þrjá vegu. Moldin í landi Stapasels er talin mjög sérstök „sphagnum“ mýrarmold og á uppruna að rekja allt aftur til síðasta jökulskeiðs.
Verktaka í smáum stíl
Ætlunin er að bjóða einnig upp á verktakaþjónustu í smáum stíl. Selskógar hafa fjárfest í smágröfu, sturtukerru og trjákurlara í þessu skyni. Oft er erfitt að komast að til að grafa við sumarhús. Smágrafa er þá lausnin ef grafa þarf fyrir nýrri gangstétt, bílastæði, stækkun á pallinum, nýrri rotþró o.þ.h. Smágrafa á gúmmíbeltum veldur minnstu raski og skemmdum á gróðri. Birkiskógurinn hefur vaxið gríðarlega á síðustu árum og er sums staðar farinn að þrengja að opnu rými við sumarhús. Selskógar sjá um að grisja og snyrta skóginn og kurla trén á staðnum. Kurlið er gott efni í göngustíga.
Jólatré, býflugur og hænur
Ýmislegt fleira er á döfinni í Stapaseli. Í fyrrasumar hófust tilraunir með ræktun á jólatrjám af tegundunum Normannsþin og Glæsiþin, sem munu vera algengustu tegundir jólatrjáa í heiminum. Of snemmt er að smá um árangurinn er ætlunin er að bæta við einum árgangi í sumar og síðan áfram ef ræktunin lukkast. Nágrönnum gefst tækifæri til að kaupa nokkrar plöntur til að rækta sín eigin jólatré. Það ætti ekki að taka nema 7–8 ár. Þinirnir eru ágætlega skuggþolnir en gott skjól er nauðsynlegt.
Þá er ætlunin að vera með býflugur í sumar. Daníel er um þessar mundir á námskeiði til að læra býflugnafræðin og fær í framhaldinu lítið bú frá Álandseyjum. Barnabörnin bíða spennt hvort hunang verði í boði ásamt bláberjasultunni í haust.
Það er ekkert almennilegt sveitaheimili án hænsna. Nokkrar landnámshænur munu vonandi nema land í Stapaseli í sumar til að gleðja ungviðið og vekja þá eldri af værum blundi og minna á að nú er kominn tími til að sveifla haka og rækta nýjan skóg.
Altmúligmaður eða -kona óskast
Þó að þau hjón Daníel og Inga ætli sér að taka sjálf til hendinni eru verkefnin fyrirsjáanlega það mikil að leita verður eftir starfskrafti. Sá eða sú þarf helst að geta allt, plantað trjám, unnið á smágröfu og traktor, gefið hænunum og allt þar á milli. Áhugasamir mega gjarnan hafa samband á netfanginu danielth@nett.is.
