Vinna að hagsmunum allrar virðiskeðjunnar

Höfundur: Sigurður Már Harðarson

Samtök fyrirtækja í landbúnaði (SAFL) voru stofnuð í mars síðastliðnum og tóku formlega til starfa í júníbyrjun. Þá voru samtökin jafnframt formlega kynnt til sögunnar í fjölmiðlum og Margrét Gísladóttir ráðin framkvæmdastjóri.

Í sumar hefur lítið frést af störfum þeirra en að sögn Margrétar hefur tíminn verið nýttur til að kynna betur samtökin fyrir hagsmunaaðilum í landbúnaði og stjórnvöldum.

Hún segir að innan samtakanna hafi einnig mikil áhersla verið lögð á að skoða leiðir til að leiðrétta þann mikla aðstöðuhalla sem íslenskur landbúnaður býr við í samanburði við önnur ríki í Evrópu, til dæmis varðandi samkeppnis- og tollaumhverfi.

Margrét segir mikilvægt fyrir samtökin að taka þátt í samtali sem nú á sér stað um framtíð landbúnaðar á Íslandi og þess vegna sé nauðsynlegt að kynna samtökin vel á þessum tímapunkti. „Það er mikilvægt að þegar verið er að ræða málefni og hagsmuni landbúnaðarins þá séu fyrirtækin þátttakandi í því samtali. Þannig nær samtalið til allrar virðiskeðjunnar. Tollvernd, tollaeftirlit og samkeppnisumhverfið eru dæmi um brýn hagsmunamál fyrir alla þá aðila sem tengdir eru íslenskum landbúnaði. Af mörgu er að taka og ljóst að mikil vinna er fram undan til að skapa íslenskum landbúnaði sambærilega umgjörð og er í þeim ríkjum sem við viljum bera okkur saman við,“ segir hún.

Fulltrúar sjö fyrirtækja í stjórn

Sigurjón R. Rafnsson, aðstoðar- forstjóri Kaupfélags Skagfirðinga, er formaður SAFL, en fulltrúar sex annarra fyrirtækja í landbúnaði sitja í stjórninni; Ágúst Torfi Hauksson, Kjarnafæði Norðlenska, Eggert Árni Gíslason, Matfugli, Eyjólfur Sigurðsson, Fóðurblöndunni, Gunnlaugur Karlsson, Sölufélagi garðyrkjumanna, Pálmi Vilhjálmsson, Mjólkursamsölunni, og Steinþór Skúlason, Sláturfélagi Suðurlands.

Margrét segir að mikilvægt sé að fyrirtæki í landbúnaði eigi aðild að hagsmunasamtökum sem geta verið í forsvari gagnvart stjórnvöldum í málum sem snerta þeirra hagsmuni.

„Fyrirtæki innan samtakanna eiga sameiginlegra hagsmuna að gæta þó þau starfi í ólíkum greinum landbúnaðarins. Til að tryggja aðkomu ólíkra greina samanstendur stjórn samtakanna af fulltrúum frá félagsmönnum sem starfa við framleiðslu á rauðu kjöti, hvítu kjöti, mjólk, grænmeti og fóðri og er það bundið í samþykktir samtakanna.

Samstarf við Bændasamtök Íslands

Á árinu 2020, við endurskipulagningu á félagskerfi landbúnaðarins innan Bændasamtaka Íslands, voru uppi hugmyndir um að slík samtök gætu mögulega átt einhvers konar aukaaðild að nýjum samtökum bænda, með takmarkaðri aðkomu að Búnaðarþingi. Slíkt fyrirkomulag á sér fyrirmynd til að mynda í Danmörku. Í ályktun Búnaðarþings 2020 var lögð áhersla á að félagskerfið yrði til framtíðar byggt á tveimur meginstoðum; bændum og landbúnaðartengdum fyrirtækjum.

„Við höfum lagt áherslu á að fyrirtæki í landbúnaði verði virkur þátttakandi í samtalinu um starfsumhverfi landbúnaðarins, enda mikilvægur hlekkur í virðiskeðjunni. Við höfum verið í góðum samskiptum við Bændasamtökin enda ljóst að fjölmörg hagsmunamál félagsaðila hvorra samtaka fyrir sig eru sameiginleg.

Þar má nefna tollamál, samkeppnismál, mikilvægi þess að aðlaga reglugerðir að íslenskum aðstæðum og fleira mætti nefna. Þannig eru miklir möguleikar á að sameina krafta þessara tveggja stoða landbúnaðarins í sameiginlegum viðfangsefnum og er það samtal í gangi.

Við erum alltaf sterkari saman, Bændasamtökin og Samtök fyrirtækja í landbúnaði, þegar við getum komið sameiginlega fram og talað fyrir alla virðiskeðjuna,“ segir Margrét.

Aðild að Samtökum atvinnulífsins

Margrét segir að SAFL eigi í viðæðum við Samtök atvinnulífsins (SA) um mögulega aðild. „Við teljum að SAFL muni sóma sér vel sem eitt aðildarfélaga SA. Landbúnaður er ein mikilvægasta atvinnugrein landsins og fyrirtæki á sviði landbúnaðar gegna mikilvægu hlutverki við að tryggja fæðuöryggi hér á landi. Aðildarfélög SAFL eiga það sameiginlegt að starfa í sérstöku lagaumhverfi þar sem ýmis sérlög gilda um starfsemi þeirra, svo sem búvörulög, auk krafna til aðbúnaðar og umhirðu við landbúnaðarframleiðslu og að virkt eftirlit sé starfrækt.

SAFL er þannig sambærilegt núverandi aðildarfélögum SA eins og Samtökum fyrirtækja í sjávarútvegi, Samtökum fjármálafyrirtækja og Samtökum ferðaþjónustunnar, það er að sérlög gilda um atvinnugreinina ásamt því að málefni aðildarfélaganna heyra undir sérstakt ráðuneyti.

Bein aðild SAFL að SA er mikilvægur þáttur í því að landbúnaðurinn fái þá rödd og sess sem honum ber sem einni af lykilstarfsgreinum samfélagsins.“

Óhagstætt starfsumhverfi íslensk landbúnaðar

Sem fyrr segir hefur á fyrstu mánuðum SAFL verið lögð megináhersla á vinnu við að skoða leiðir til að leiðrétta þann aðstöðuhalla sem íslensk fyrirtæki í landbúnaði – og íslenskar búgreinar – búa við í samanburði við önnur lönd í Evrópu. Margrét segir að þegar starfsumhverfi landbúnaðarins á Íslandi er borið saman við stöðuna innan Evrópusambandsins og Noregs, kemur í ljós að aðstöðumunurinn hefur aukist mjög undanfarna tvo áratugi eða svo, þar sem hallar á íslenskan landbúnað.

„Þessi munur hefur í raun lítið verið uppi á borðum í umræðunni hér á landi og gætir jafnan skilningsleysis á stöðu íslensks landbúnaðar. Það þarf að draga þennan aðstöðumun fram og gera þarf átak í að sinna greininni sem skyldi. Þar skipta samskipti við stjórnvöld lykilmáli og öflug gagnasöfnun og greining. Við höfum nú þegar hitt matvælaráðherra og forsætisráðherra og búið er að óska eftir fundum með fjármálaráðherra og utanríkisráðherra,“ segir Margrét.

Tollvernd og tollafgreiðsla

Margrét bætir því við að það sé einnig áherslumál samtakanna að vinna að úrbótum á virkni tollverndar fyrir íslenskar landbúnaðarafurðir og betri tollaafgreiðslu þessa fyrstu mánuði.

Alls komu tuttugu fyrirtæki að stofnun samtakanna. Tilgangur SAFL er meðal annars að efla ímynd og styrkja samkeppnisstöðu íslensks landbúnaðar, stuðla að hagkvæmni íslensks landbúnaðar og íslenskra landbúnaðarfyrirtækja, vera í forsvari gagnvart stjórnvöldum í málum er snerta hagsmuni og réttindi félagsmanna, styðja við nýsköpun og menntun tengda landbúnaði og vinna að eflingu rannsókna og sjálfbærni íslensks landbúnaðar.

Skylt efni: SAFL | samtök fyrirtækja í landbúnaði