Alþingi hafnaði „hráakjötinu“ alfarið
Höfundur: Jón Bjarnason
Það var ófrávíkjanlegt skilyrði Alþingis fyrir samþykkt sk. matvælalöggjafar Evrópusambandsins 2009 að áfram væri bann við innflutningi á hráu ófrosnu kjöti, hráum eggjum, ógerilsneyddum mjólkurvörum og hráum ósútuðum skinnum.
Málið hafði fjórum sinnum verið lagt fyrir Alþingi Íslendinga sem hafnaði því afdráttarlaust að leiða „matvælapakka ESB“ í heild sinni sinni í íslensk lög þrátt fyrir yfirlýsingu sameiginlegu EES nefndarinnar á sínum tíma um að það yrði gert.
Lýðheilsa og heilbrigði búfjár er ekki verslunarvara
![](/media/1/jon-bjarnason-1.jpg)
Það var mat Alþingis 2009 að það væri réttur Íslendinga að ákveða sjálfir öryggiskröfur sínar varðandi vernd heilsu manna og dýra og á þeim forsendum var „matvælapakkinn“ samþykktur á Alþingi með skýrt skilgreindum frávikum.
Heilbrigði íslenskra búfjárkynja og lýðheilsa þjóðarinnar er á pólitískri ábyrgð íslenskra stjórnvalda en ekki verslunarvara í almennri samkeppni sem lýtur lögmálum frjálsra viðskipta. Á þeim forsendum var „matvælakaflinn“ samþykktur á Alþingi, annars hefði hann aldrei verið afgreiddur.
Mín skoðun sem ráðherra á þeim tíma er sú að „Matvælakafli“ ESB og innleiðing hans sé allur fallinn úr gildi eftir dóm Hæstaréttar í málinu. Í meðferð þingsins voru öll þessi ákvæði samningsins óaðskiljanleg og ekki hægt að fella einn þátt úr gildi án þess að það taki til samningsins í heild. Alþingi var því fullkomlega ljós á þeim tíma alvara málsins.
Gangur málsins á Alþingi
Við innleiðingu á „matvælapakka“ ESB þurfti að breyta ýmsum lögum.
Mest var tekist á um hráakjötið, breyting á þeim undanþágum sem Ísland hafði haft frá I. kafla í viðauka I við EES samninginn, þ.e. undanþága frá frjálsu flæði á lifandi dýrum, hráum sláturafurðum o.fl.
Lögð voru fram fjögur frumvörp fyrir jafnmörg þing sk. bandormar til breytinga á ofangreindum lögum, sem öll fylgja hér með, merkt frv.1-4.
Fyrst var lagt fram frumvarp á vorþingi 2008 (135. löggjafarþ. þskj. 825-524. mál, merkt hér frv. 1). Í því var gert ráð fyrir að leyfisveitingakerfi fyrir hrátt kjöt o.fl. yrði fellt niður. Það frumvarp mætti mikilli andstöðu í þingnefnd og var ekki afgreitt.
Næsta frumvarp (frv. 2) sama efnis var lagt fram í janúar 2009 (136. löggjafarþ. þskj. 418-258. mál). Það mætti áfram mikilli andstöðu og var heldur ekki afgreitt úr þingnefnd.
Frumvarp 3 var lagt fram á sumarþingi 2009 (137. löggjafarþ. þskj. 241-147. mál). Þar var gerð sú meginbreyting að innflutningur á hráum sláturafurðum o.fl. var áfram gerður leyfisskyldur m.a með frystikvöðum.
Þetta frumvarp varð heldur ekki að lögum, en fjórða frumvarpið var lagt fram haustið 2009 (138. löggjafarþ. þskj. 17-17. mál).
Í því frumvarpi var ein efnisleg breyting frá því þriðja, þ.e. að bætt var við hráum eggjum, ósótthreinsuðum hráum skinnum og húðum við bannvörur í 10. gr. laga um dýrasjúkdóma og varnir gegn þeim (32. gr. frv.).Þetta frumvarp varð að lögum nr. 143/2009.
Alþingi hafnaði „hráakjötinu“ alfarið
Það var fullreynt sumarið 2009 að lög sem heimiluðu innflutning á hráu ófrosnu kjöti yrði ekki afgreidd á Alþingi.
Því var ákveðið í frumvarpinu sem flutt var sumarið 2009 að halda innflutningsbanninu og frystiskyldunni, en tekið fram í greinargerð að það væri ekki í samræmi við samþykkt sameiginlegu EES-nefndarinnar. Þannig var málið einnig kynnt í ríkisstjórn og fyrir þingflokkum stjórnarflokkanna.
Sjávarútvegs- og landbúnaðarnefnd Alþingis komst að þeirri niðurstöðu 2009 að bannið við innflutningi á hráu ófrosnu kjöti, hráum eggjum og ógerilsneyddri mjólk væri í samræmi við það sem Ísland hafði samið um við EES og vísaði þar til 13. gr. EES-samningsins. Þannig var frumvarpið samþykkt samhljóða og mótatkvæðalaust á Alþingi sumarið 2009. Það var mín ætlan sem ráðherra að fylgja þessum málum eftir beint á pólitísku plani við stjórnendur ESB en fékk því miður ekki ráðrúm og tíma til þess.
Þjóðaröryggismál í höndum forsætisráðherra
Hér er um eitt dýrasta lýðheilsumál þjóðarinnar að ræða og mikið í húfi. Ég legg til að forsætisráðherra Íslands, Katrín Jakobsdóttir, taki matvælalöggjöfina og „hráakjötsmálið“ beint upp í viðræðum við þjóðarleiðtoga ESB og leiti eftir staðfestingu þeirra á sameiginlegum skilningi þjóðanna á þessu mikilvæga hagsmunamáli Íslendinga
Jón Bjarnason,
fyrrum landbúnaðarráðherra