Birkifræjauppskeran best í Vesturbyggð
Kristinn Þorsteinsson, verkefnastjóri landsátaks í söfnun og dreifingu birkifræs, segir að í flestum landshlutum hafi vorið einkennst af óheppilegum veðurskilyrðum, með bleytu, kulda og roki, sem spillti frævexti birkisins.
![](/media/1/2.-kristinn-h.-thorsteinsson.jpg)
Kristinn Þorsteinsson.
Vesturbyggð var einn af fáum stöðum landsins þar sem nóg var af fræjum. Í byrjun nóvember fór Kristinn á Bíldudal, Tálknafjörð og Patreksfjörð og safnaði fræjum ásamt sjálfboðaliðum. Þau fræ verða svo eyrnamerkt svæðinu og notuð til áframhaldandi skógræktar þar. Skógræktarfélögin á svæðinu og kirkjan stóðu á bak við söfnunina, en margir sjálfboðaliðanna voru fermingarbörn.
Almenningur duglegur að safna
Almenningi gefst líka kostur á að safna birkifræjum og skila á söfnunarstöðvar hér og þar. Kristinn segir ótrúlega mikið hafa skilað sér í gegnum þann farveg, þrátt fyrir að lítið sé af fræjum. Það sé að þakka fólki sem hafi þá þolinmæði að ganga á milli trjáa og leita. Þetta gefi tilefni til að halda landsátakinu áfram, þó fræuppskera ársins sé verri en undanfarin ár.
Kristinn sér um að taka við öllum þeim fræjum sem almenningur skilar á móttökustöðum. Eitt af fyrstu skrefunum sé að þurrka þau og gera klár fyrir geymslu. Kristinn segir fræin ekki nýtt til að forrækta birkiplöntur á gróðurstöðvum, heldur sé þeim öllum sáð beint út á rofið land. Mikilvægt sé að velja fræjunum stað þar sem er nægur raki og ekki of mikil samkeppni. Gisnir grastoppar henti til að mynda vel, en þannig geti annar gróður fóstrað fræin því fyrstu þrjú árin eru birkiplönturnar afskaplega litlar. Sumu sé sáð að hausti, en stærstum hluta sáð að vori.
Betri nýting fræja
Með því að sá markvisst á þennan hátt sé hægt að koma fleiri birkifræjum fyrir við kjöraðstæður, en sé þessu kastað beint á bera jörðina geti holklaki komið í veg fyrir að plantan nái að þroskast. Það sama geti gerst þegar fræin fjúka um á náttúrulegan hátt.
Á öllu landinu sé þó talsverð framvinda af sjálfsáðu birki, og bendir Kristinn á að íslensk yfirvöld hafi ákveðið að auka útbreiðslu birkiskógana úr einu og hálfu prósenti lands upp í fimm prósent fyrir árið 2030. Það sé aukning um þrjú þúsund og fimm hundruð ferkílómetra, en til samanburðar sé flatarmál allra sveitarfélaganna á höfuðborgarsvæðinu og Kjós rúmir þúsund ferkílómetrar.
Kristinn vonar að vinna við heildarúttekt á árangri landsátaksins geti hafist eftir þrjú ár, sem verði svo fylgt eftir út líftíma verkefnisins. Þar sem hann hefur unnið sýnist honum vel hafa tekist til. Landsátak í söfnun og dreifingu birkifræja hófst ári 2020 og er til tíu ára.