Vinsamlegast athugið að þetta efni er eldra en 6 ára.
Haukur Arnþórsson stjórnsýslu­fræðingur telur það óhjákvæmilegt að bændur eigi jarðir sínar. Þeir hafi barist fyrir því um aldir.
Haukur Arnþórsson stjórnsýslu­fræðingur telur það óhjákvæmilegt að bændur eigi jarðir sínar. Þeir hafi barist fyrir því um aldir.
Mynd / BR
Fréttir 3. ágúst 2018

Umræðan snýst ekki aðeins um bújarðir

Höfundur: Bjarni Rúnarsson
Haukur Arnþórsson, stjórn­sýslufræðingur hjá Reykjavíkur-Akademíunni, segist ekki vilja einangra umræðuna við viðskipti með bújarðir, heldur almennt við kaup og sölu á landi. 
 
Hafa þurfi í huga að aðeins fjórðungur landsins sé ræktanlegur, eignarhald á landi sem ekki sé ræktanlegt skipti miklu máli. Hann segir að fullt viðskiptafrelsi með land tíðkist ekki í nágrannaríkjunum. Land hafi svo einstaka og sterka stöðu efnahagslega og pólitískt að óhjákvæmilegt sé að ríkið setji viðskiptum með það skorður. Hann segir að málið teygi sig aftur til ársins 2004 þegar ný jarða- og ábúðarlög voru sett. Þar með hafi auðmenn á EES-svæðinu, þar með talið Íslandi, fengið frítt spil og jarðaverð tekið að hækka. 
 
Haukur telur það óhjákvæmilegt að bændur eigi jarðir sínar. Þeir hafi barist fyrir því um aldir gegn lénsherrum, kóngum og kirkjunni og haft betur. Nú stafi hættan ekki af kóngum (ríkinu) eða kirkjunni, heldur af auðmönnum og félögum þeirra. Leiga jarða muni hækka í takt við verð þeirra og gæti hún orðið afar há. Hún gæti orðið svo há að ný landnýting kæmi til skjalanna. Þetta sé í takt við markaðslögmálin; leigufélögin á húsnæði í Reykjavík segi, „við hækkum leiguna af því að við getum það“.
 
Forkaupsréttur sveitarfélaga ein leið
 
Takmarkanir á eignarhaldi brjóta ekki í bága við reglur EES að mati Hauks ef þær ná til allra íbúa svæðisins. Hann segir að hægt sé að setja skilyrði fyrir sölu, kaupum og nýtingu eins lengi og slík ákvæði séu málefnaleg og standist réttmætissjónarmið. Slíkt tíðkist í nágrannaríkjunum. Hvaða leiðir séu færar í því samhengi þurfi að hugsa vandlega. Markmið þeirrar vinnu sé að tryggja lágt verð á landi og einstaklingseign bænda og íbúa í samfélaginu og hindra að hátt verð magni upp leigu og landnýtingu í þágu auðs. Meðal þess sem hægt sé að gera sé að koma á forkaupsrétti sveitarfélaga eins og nefnt hafi verið en hann dugi þó ekki einn og sér. Viðskiptafrelsið hafi slík áhrif á jarðaverð að sveitarfélög utan höfuðborgarsvæðisins séu ekki í stakk búin til að kaupa.
 
Áhrifin sums staðar jákvæð
 
Guðmundur Wiium, formaður veiðifélags Selár, segir að jarðakaup í Vopnafirði hafi komið í veg fyrir að jarðir hafi lagst í eyði og að búskap hafi sums staðar verið viðhaldið og jafnvel byggður upp með kvótakaupum og fleiru. Hann segir að dæmi séu um að skuldugir bændur hafi getað selt jörð sína og komið undir sig fótunum annars staðar, þar sem ekkert hafi verið fram undan annað en yfirtaka banka með tilheyrandi raski á búsetu.
 
Hann segir það áhyggjuefni að bændum skuli ekki takast að viðhalda búsetu með þeim hætti að erfingjar taki við búrekstri. Hins vegar sé það betri kostur að jarðirnar séu keyptar og búsetu viðhaldið þar með. 
Ákvörðun felld úr gildi
Fréttir 21. nóvember 2024

Ákvörðun felld úr gildi

Héraðsdómur Reykjavíkur komst að þeirri niðurstöðu að nýlega samþykktar undaþágu...

Skráð heildartjón rúmur milljarður
Fréttir 21. nóvember 2024

Skráð heildartjón rúmur milljarður

Skráð heildartjón vegna kuldakasts og annars óvenjulegs veðurfars á árinu er rúm...

Fyrirhugaðar breytingar voru á sláturfyrirkomulagi og kjötvinnslu
Fréttir 21. nóvember 2024

Fyrirhugaðar breytingar voru á sláturfyrirkomulagi og kjötvinnslu

Áður en Héraðsdómur Reykjavíkur kvað upp dóm boðaði Kaupfélag Skagfirðinga (KS) ...

Undanþágan dæmd ólögmæt
Fréttir 21. nóvember 2024

Undanþágan dæmd ólögmæt

Óvissa er uppi um framhald samruna og hugmynda Kaupfélags Skagfirðinga (KS) um h...

Pólar hestar fyrirtæki ársins
Fréttir 19. nóvember 2024

Pólar hestar fyrirtæki ársins

Markaðsstofa Norðurlands hefur valið hestaleiguna Pólar hestar sem fyrirtæki árs...

Byggja stóra íþróttamiðstöð
Fréttir 18. nóvember 2024

Byggja stóra íþróttamiðstöð

Í Árnesi er verið að byggja fyrstu íþróttamiðstöðina í Skeiða- og Gnúpverjahrepp...

Afstaða framboða til landbúnaðarmála
Fréttir 15. nóvember 2024

Afstaða framboða til landbúnaðarmála

Stjórnmálaflokkarnir sem eru í framboði til alþingiskosninga, sem fram fara 30. ...

Nýjar höfuðstöðvar
Fréttir 15. nóvember 2024

Nýjar höfuðstöðvar

Samkvæmt ákvörðun Guðlaugs Þórs Þórðarsonar umhverfis-, orku- og loftslagsráðher...