Vinsamlegast athugið að þetta efni er eldra en 11 mánaða.
Hönnuðurinn Susan Lee er ein þeirra sem stendur í ræktun baktería til þess að vinna textíl. Fatnað úr lífefnum má sjá hér að ofanverðu
Hönnuðurinn Susan Lee er ein þeirra sem stendur í ræktun baktería til þess að vinna textíl. Fatnað úr lífefnum má sjá hér að ofanverðu
Menning 2. apríl 2024

Mót hraða ljóssins

Höfundur: Sigrún Pétursdóttir

Í gegnum árin hefur mannkynið verið óþarflega hrifið af því að hraða öllum mögu- og ómögulegum hlutum, hvort sem er að hafa kvöldverðinn tilbúinn á tveimur mínútum með aðstoð örbylgjurétta eða því sem er að kaffæra heiminn þessa dagana, hraðtískunni.

Í dag eru þó einhverjir að spyrna við fótunum og gera sér grein fyrir jákvæðninni sem felst í því að anda hægar. Uppátækjasamir matgæðingar og vísindamenn tóku sig til dæmis til og hófu ræktun á hamborgara undir því grípandi nafni „The Impossible Burger“. Þar er ekki verið að stíla borgarann sérstaklega inn á grænmetisætur heldur á hinn almenna markað því þó ekkert kjöt sé að finna í borgaranum þá þykir hann smakkast sem slíkur.

Á meðan flestir grænmetisborgarar eru búnir til úr svörtum baunum, soja, sveppum eða korni, og smakkast á þá leið, er hráefnið sem gefur The Impossible Burger bragðið af kjöti hemóglóbín, efnasamband sem inniheldur járn, og í kjöti, kemur úr vöðvum eða vefjum dýra.

Við gerð borgarans er þetta efni byggt á soja og kemur frá gergerjun.

Vinsældir þessa kjötlausa hamborgara hefur fengið hörðustu kjötætur til að prófa.
Komin á bragðið

Með hamborgararæktun í huga mætti halda að framúrstefnulegir tískuhönnuðir hafi komist á bragðið, því nú hafa fyrstu ræktuðu flíkurnar litið dagsins ljós. Samstarf hönnuða við verkfræðinga og lífefnafæðinga hefur knúið fram nýjungar sem standa vart á fótum í hugarflugi flestra. Þarna er um svokallaða „Biocouture Fashion“ að ræða, eða lífefnalega hátísku sem er akkúrat á par við hina sjálfbæru framtíð tískuiðnaðarins sem óskað er.

Forsvarsmenn tískuveldanna hafa æ oftar velt fyrir sér hvort möguleiki sé á að breyta framleiðsluferlinu algjörlega? Hvað ef við gætum ræktað föt, í stað þess að búa til fataefni úr dauðum dýrum sem endar með því að rotna í urðun, eða flýtir fyrir loftslagsbreytingum með útblæstri frá brennsluofni? Jú, þetta virðist vera í þróun undir nafninu Biofabricate sem má lauslega
þýða sem lífefnaframleiðslu.

Auðvitað hafa ýmsar tilraunir hönnunar rannsóknastofa náð að halda velli. Þar er sjálfsagt efst á baugi sveppaleðrið Mylo, hugarfóstur hönnunarstofunnar Bolt Threads, sem tískuveldi á borð við Stellu McCartney, Ganna, Adidas og Lululemon hafa nýtt í fatnað sinn. Sífellt fleiri tískusnillingar hafa síðan – með samvinnu við efnafræðinga – tekið til við tilraunir á blöndun lífefna með það fyrir augum að skapa textíl.

Nýtt líf kviknar

Ekki er langt síðan fyrsti fundur áhugamanna um framleiðsluferli lífefna var haldinn. Var hann vel sóttur af hinum ýmsu hönnuðum tískunnar sem eiga það sameiginlegt að vilja kynna sér hvaða möguleika er að fá úr náttúrunni. Meðal hápunkta var garn úr smokkfisk-DNA, litarefni sem byggir á þörungum og auðvitað risastór sýnishorn af sveppaleðri. En til viðbótar er nú hafin ræktun lífefna sem nota má í klæðisstranga.

Í því ferli er einungis notast við plöntuúrgang og efnið framleitt af bakteríum í vökvatanki sem framleiðir síðan bakteríusellulósa – sem síðan er mótað í fatnað. Með öðrum orðum er um lífefnafræðilegt fatagerðarferli að ræða sem byggir hvorki á því að vinna úr auðlindum sem trufla fæðukeðjur náttúrunnar eða aðfangakeðjum samfélagsins, heldur eru efnin unnin úr lifandi örverum sem bókstaflega býður upp á ferskt loft í fataskápnum þínum.

Ef vitnað er í vísindamanninn Matt Scullin, núverandi forstjóra MycoWorks, rannsóknarstofu sveppa- leðurs og brautryðjanda lífefna, þá segir hann mannkynssögunni gjarnan lýst með efnum sem eiga við hverja öld, t.a.m. steinöld, bronsöld og þar fram eftir götunum – en að nú séum við mannkynið á upphafsdögum lífefnaaldar.

... og vindar blása

Það er vel hægt að taka undir þessi orð þó nokkuð sé í að byltingin sé alger, en í það minnsta megum við eiga von á að „nýju lífi“ verði blásið í fataskápinn áður en varir.

Að rækta bakteríur til að búa til fatnað býður upp á allt aðra, mjög náttúrulega lausn á fataframleiðslu og alger endurskoðun á því klæði sem hægt er að vinna úr uppsprettum heimsins okkar. Í dag teljum við sjálfsagt að fötin okkar verði úr bómull eða borðin okkar úr tré, en með nýrri uppsprettu efnis opnast dyr óteljandi möguleika.

Skylt efni: tíska

Nýir Íslandsmeistarar
Líf og starf 14. mars 2025

Nýir Íslandsmeistarar

Landsliðsmennirnir Sigurbjörn Haraldsson og Magnús Magnússon urðu Íslandsmeistar...

Góður í dreifbýli og borg
Líf og starf 13. mars 2025

Góður í dreifbýli og borg

Bændablaðið fékk til prufu nýjan rafmagnsbíl af gerðinni Polestar 3. Þessi bílat...

Ljóðskáld á tíræðisaldri
Líf og starf 12. mars 2025

Ljóðskáld á tíræðisaldri

Ásmundur Magnús Hagalínsson hefur gefið út sína fyrstu ljóðabók, en hann er nýor...

Stjörnuspá vikunnar
Líf og starf 10. mars 2025

Stjörnuspá vikunnar

Vatnsberinn kemur sterkur inn í næstu vikur. Hann þarf að nýta krafta sína vel o...

Nýburagjafir vekja lukku
Líf og starf 5. mars 2025

Nýburagjafir vekja lukku

Nokkur sveitarfélög halda uppi þeirri skemmtilegu hefð að gefa nýburum ársins í ...

Litrík snjókorn
Líf og starf 5. mars 2025

Litrík snjókorn

Prjónuð peysa úr 1 þræði DROPS Fabel og 1 þræði DROPS Brushed Alpaca Silk. Stykk...

Galdrarnir gerast á hverri æfingu
Líf og starf 4. mars 2025

Galdrarnir gerast á hverri æfingu

Sextíu manns koma að uppsetningu söngleiksins vinsæla Lands míns föður sem sýndu...

Norðurlandamót ungmenna í skák
Líf og starf 4. mars 2025

Norðurlandamót ungmenna í skák

Norðurlandamót ungmenna í skák fór fram í Borgarnesi 14. - 16. febrúar. Mótið á ...