Beina sjónum að jaðarsvæðum landbúnaðar á norðurheimskauti

Framlag bænda á norðurslóðum til áskorana sem fylgir loftslagsbreytingum geta skipt sköpum bæði fyrir kolefnisbindingu jarðar og fæðuframleiðslu í framtíðinni. Þótt áskoranir landbúnaðar á jaðarsvæðum í norðri séu fjölþættar munu veðurfarsbreytingar opna fyrir möguleika og tækifæri sem rýna þarf í.

Tróndur Leivsson, yfirmaður Landbúnaðarstofnunar Færeyja og forseti samtakanna Circumpolar Agricultural Association (CAA), var á dögunum staddur hér á landi til að taka þátt í pallborðsumræðum um fæðuöryggi á norðurslóðum í ljósi loftslagbreytinga á ráðstefnunni Arctic Circle í Hörpu.

„Sama hver ber ábyrgð á loftslagsbreytingum, þá verðum við að horfast í augu við þær. Það kom mér á óvart þegar ég sótti Arctic Circle árið 2018 að þar var nær engin umræða um landbúnað í því ljósi. Það er hins vegar ljóst að veðurfarslegar breytingar munu hafa áhrif á bæði plöntur og dýr, en þær munu einnig leiða af sér möguleika sem vert er að kanna,“ segir Tróndur og tekur dæmi um fóðurplöntur.

„Þær eru ein áhrifaríkasta kolefnisbinding sem við vitum um. Þær nota sólarljósið, binda kolefni, framleiða fóður sem dýrin nota sem mennirnir nýta. Þá er ljóst að nýtt landflæmi kallar á aðgerðir sem geta byggt á aldarlangri reynslu okkar í grasnytjum. Norðurslóðir ættu að geta orðið leiðandi svæði í því verkefni sem við stöndum frammi fyrir.“

Þverfaglegur samstarfsvettvangur

Samtök jaðarsvæða landbúnaðar í norðri, Circumpolar Agricultural Association (CAA), voru stofnuð árið 1995 en markmið þeirra er fyrst og fremst að skipuleggja reglulegar landbúnaðarráðstefnur.

Næsta samkoma mun fara fram í Þórshöfn, höfuðborg Færeyja, í byrjun júlí á næsta ári. Yfirskrift ráðstefnunnar snýr að framlagi búskapar á norðurslóðum til sjálfbærra staðbundinna lífhagkerfa.

Skapaður verður umræðuvettvangur um þá möguleika sem opnast þegar ný landflæði skapast vegna loftslagsbreytinga. Einnig mun dagskráin innihalda málþing um samspil ferðaþjónustu og staðbundinnar framleiðslu, möguleika tæknivæðingar á aukið aðgengi að mörkuðum sem og lýðfræðilega dreifingu á norðurslóðum út frá jafnrétti kynjanna.

Meðal aðalefnisþátta ráðstefnunnar eru plöntukynbætur og genafjölbreytileiki. Tróndur segir það nokkurt hitaefni enda sé nauðsynlegt að viðhalda og vernda erfðaefni frá villtum forfeðrum þeirra nytjaplantna sem jarðrækt byggir á í dag.
Ráðstefnan verður opin öllum en Tróndur segist búast við að um 200 manns verði þar samankomin. „Þetta er hvorki stíf vísindasamkoma né pólitískur vettvangur, heldur góð samsuða sem hefur það að markmiði að stuðla að áhuga á landbúnaðarmálum á norðurslóðum.“