Strangar kröfur um fóður, rými og útivist

Í síðasta Bændablaði var greint frá því að Nesbúegg ehf. hefði fengið lífræna vottun fyrir eggjaframleiðslu sína í Miklaholtshelli II í Flóahreppi. Nesbúegg er fyrsti stórframleiðandinn sem hlýtur slíka vottun, en vottunin tekur til framleiðslunnar sem kemur frá þeim tólf þúsund varphænum sem eru á eggjabúinu í Miklaholtshelli II. Undirbúningsferlið hefur staðið yfir frá árinu 2013.

 

Að sögn Gunnars Gunnarssonar hjá Vottunarstofunni Túni, sem hefur vottað eggjaframleiðsluna, er aðlögunartími fugla sem aldir eru til lífrænnar eggjaframleiðslu að lágmarki sex vikur. „Á þeim tíma þurfa fuglarnir að uppfylla settar kröfur, þar á meðal um aðbúnað og fóðrun. Aðstæður eru mismunandi sem kann að valda því að teygst getur á aðlögunartímanum. Vottun eggjaframleiðslu Nesbús er með umfangsmeiri verkefnum á sviði vottunar lífrænna afurða hér á landi, því framleiðslan er stærri í sniðum en almennt gerist í lífrænni frumframleiðslu hér á landi. Hún er þess vegna flokkuð með þörungaframleiðslu, söfnun villtra jurta, ræktun byggs og gulróta – þar sem verulegt magn, stór svæði eða hvoru tveggja eru undir. Þá er sömuleiðis um að ræða sérhæfða framleiðslu undir stjórn aðila sem býr yfir reynslu, þekkingu og öðrum björgum sem eru til þess fallnar að auka líkur á langtíma árangri.

 

Nokkrir íslenskir bændur hafa á liðnum tveimur áratugum alið varphænur og haft vottun til framleiðslu og sölu á lífrænum eggjum. Í öllum tilvikum hefur verið um að ræða litlar einingar, sem þó hafa gegnt mikilvægu hlutverki í heildarmynd viðkomandi bújarðar. Þar má sérstaklega nefna eggjabúið á Sólheimum og Skaftholtsbúið, sem á þessu sviði sem mörgum öðrum hafa ljáð öðrum fyrirmyndir um góða lífræna búskaparhætti.

 

Lífræn eggjaframleiðsla þarf að uppfylla kröfur sem settar eru í vottunarreglum og byggja annars vegar á grunngildum lífræns landbúnaðar um sjálfbærni, velferð og heilbrigði innan allrar fæðukeðjunnar, og hins vegar á nánar tilgreindum verklagsreglum og vinnubrögðum sem skilgreind eru í íslenskum og evrópskum reglugerðum sem Vottunarstofan Tún vinnur eftir,“ segir Gunnar. Hann vísar til ritlingsins Lífræn eggja- og kjúklingaframleiðsla: Aðlögun og aðferðir, sem vinnuplaggs. Sjá meðfylgjandi klausu hér á síðunni úr þessum ritlingi, þar sem greint er frá kröfum varðandi fóðrun og inni- og útivist – auk skilyrða fyrir lyfjagjöf. 

 

Ekki meiri hætta á salmonellusmiti

 

Í skilyrðunum fyrir lífrænni vottun í alifuglaeldi er gert ráð fyrir því að alifuglar skuli njóta útivistar þegar veður leyfir, á að minnsta kosti einum þriðja hluta líftímans. Lágmarksrými á útisvæði skal vera fjórir fermetrar á hverja varphænu. Vegna þessara krafna um útiveru er eðlilegt að spurt sé hvort tíðari salmonellusmit sé á lífrænt vottuðum alifuglabúum. Brigitte Brugger, dýralæknir alifuglasjúkdóma hjá Matvælastofnun, segir að ætla mætti að hætta á salmonellusmiti muni aukast í hænum með aðgang að útisvæði, en samkvæmt munnlegum upplýsingum sem hún hefur frá dönskum starfssystkinum virðist sú ekki vera raunin. Hún vitnar líka til þýskra rannsókna sem benda til þess sama. „Eftirlit með campylobacter og salmonellu er með sama hætti á öllum alifuglabúum landsins, óháð því í hvers konar húsi fuglarnir eru aldir,“ segir Brigitte um eftirlitið með salmonellusmiti á alifuglabúum. „Það þýðir að allir sem dreifa eggjum á markað þurfa að fylgjast með því hvort salmonella finnist í hænunum þeirra, með því að taka saursýni á 15 vikna fresti. Ekki er talin hætta á að campylobacter berist í fólk með neyslu eggja, og er þess vegna ekki gerð krafa um eftirlit með campylobacter í varphænum,“ segir Brigitte Brugger.

 

Nesbúegg ehf. var stofnað árið 1971 og er einn stærsti eggjaframleiðandi landsins. Fyrirtækið sérhæfir sig í eldi á varphænum, allt frá ungaeldi til eggjaframleiðslu. Starfsemi þess fer annars vegar fram í Vogum á Vatnsleysuströnd, og hins vegar í Miklaholtshelli í Flóa. Þá rekur fyrirtækið einnig pökkunar- og vinnslustöðvar á báðum stöðum fyrir fersk, gerilsneydd og soðin egg – og ýmsar aðrar eggjaafurðir.

 

Nýjasta viðbótin er aðgreind starfstöð í Miklaholtshelli II þar sem lífrænt vottuð eggjaframleiðsla fer nú fram. Í tilkynningu frá Stefáni Má Símonarsyni, framkvæmdastjóra fyrirtækisins, segir: „Ákvörðun okkar um að hefja lífræna framleiðslu með stofnun sérstakrar lífrænnar eggjaframleiðslustöðvar er rökrétt framhald og liður í þeirri stefnu okkar að bæta aðbúnað fuglanna. Jafnframt viljum við með þessu koma til móts við hinn ört vaxandi hóp neytenda sem kallar eftir lífrænum afurðum.“