Mannbætandi félagslandbúnaður

Sigurður Unuson er ræktandi í Seljagarði, sameiginlegum matjurtagarði í Breiðholti. Þar stunda um 20 Breiðhyltingar saman matjurtaræktun á sínum leigureitum. Sigurður heillast af hugmyndum um samfélagslega rekna ræktunarstarfsemi og hyggst koma á fót félagslandbúnaði í borginni.

 

„Félagslandbúnaður er leið sem samfélagið getur notað til að rækta grænmeti í sínu nágrenni. Félagið safnar saman tilteknum fjölda af meðlimum, t.d. 40–50 manns, og ræður svo einn eða fleiri starfsmenn til að annast ræktunina. Umfangið ræðst svo af því hvað fólk vill borða  af grænmeti yfir árið, en því fjölbreyttari tegundir, eins og litrík beðja og safaríkur hvítlaukur, því heilsusamlegra og skemmtilegra verður það,“ segir Sigurður. 

 

Meðlimir Seljagarðs koma reglulega saman og njóta góðs af uppskerunni í góðum félagsskap.

 

Leggur grunn að umhverfisvænna samfélagi

 

Félagslandbúnaður er sniðinn að fólki í fullri vinnu því hann hentar fólki sem vill taka þátt í ræktun en hefur ekki áhuga eða tíma til að vera alltaf bundinn yfir því. 

 

„Þetta er líka tækifæri til að vera mjög meðvitaðir neytendur, minnka sóun við flutning og gera mengandi plastumbúðir óþarfar við framleiðslu grænmetis. En ávinningurinn er enn ríkari, enda er fólk þarna partur af hóp sem hefur  skýra stefnu í umhverfismálum  og það er partur af þessu að uppskera úr garðinum reglulega. Meðlimir borga ársgjald, sem fer þá í að greiða starfsmanni laun og kaupa inn þau efni sem vantar,“ segir Sigurður og bendir á sambærilegt félag á Ísafirði, Gróanda, en félagar hans telja nú um 50 manns.

 

„Fyrir þá sem vilja vera virkari og meira í moldinni verður boðið upp á nokkur vinnunámskeið, þar sem hægt er að læra hvernig garður verður til, hvernig maður reytir eða sleppir því að reyta arfa og hvernig maður gengur frá garði að uppskeru lokinni. Þetta fólk er mikilvægt fyrir félagslandbúnaðinn því það deilir þekkingunni áfram til annarra meðlima út í samfélagið.“

 

Sigurður segir mikilvægt fyrir þróun okkar samfélags að rækta matinn inni í borgum, það gerir fólk að hæfari þátttakendum í vistkerfinu, skapi meðvitaðri lífsstíl sem lengir líf borgarbúa og með minni sóun lengir það líftíma jarðarinnar.

 

Í Seljagarði er hægt að stunda matjurta­ræktun í útireitum og inni í gróðurhúsi. Á næsta ári mun hópurinn leggja grunn að félagslandbúnaði. Teikningin sýnir framtíðarsýn garðsins. Mynd / Þórey Mjallhvít

 

Fjölbreytt uppskera

 

Sigurður er núna meðlimur í Seljagarði í Breiðholti, en þar hafa hverfisbúar ræktað saman matvæli síðan árið 2014. Seljagarður var hugarfóstur hugsjónamanna um borgarbúskap og lögðu þau grunn að Seljagarði og Laugargarði í Laugardal í nafni Borgarbýlis. 

 

Hugsjónin að baki garðinum var að auka tækifæri borgarbúa til að rækta sinn eigin heilnæma mat, vinna saman og kynnast nágrönnum sínum, að gefa borgarbúum aðgang að náttúru innan borgarmarkanna. Hugsjónin rennur undan rifjum vistræktar (e. permaculture). 

 

Garðurinn býður upp á einkareiti úti og inni í gróðurhúsi. Þátttakendum Seljagarðs hefur fjölgað jafnt og þétt og eru nú 19 manns.

 

Garðurinn var uppfullur af ferskum matvælum þegar fregnkonu Bændablaðs bar að garði. Þar mátti finna beðjur, baunir, spínat, alls kyns kál í mismunandi litum, fjölda afbrigða af kartöflum ásamt kryddjurtum og lauk. Inni í gróðurhúsinu mátti svo finna tómata, paprikur, ber og kúrbít.

 

Garðurinn uppsker meira en ræktendurnir þurfa og hefur Sigurður brugðið á það ráð að deila með áhugasömum uppskerunni um leið og hann kynnir ræktunarstarfið og félagslandbúnað. 

 

„Það fylgir því mikil jarðtenging í ræktun og hún hefur bætt mig sem manneskju. Ég velti oft fyrir mér hvernig hægt er að takast á við vandamál í samfélaginu. Ræktun er ein leið til þess. Í gegnum hana tengist maður umhverfi sínu og nær þannig ákveðnu jafnvægi gagnvart hraða samfélagsins, það mun lengja líf mitt og lengja líftíma jarðarinnar að skapa umhverfismeðvitara samfélag,“ segir hann. 

 

Mannbætandi að rækta

 

Sigurður hefur stundað ræktun í nokkur ár. Hann lærði fyrst af móður sinni og fór svo til Írlands þar sem hann tók Vistræktarhönnunarnámskeið (PDC) sem var yfir einn vetur.

 

„Þar öðlaðist ég meiri þekkingu á vistfræði, auk þess að fá praktíska reynslu, en ég áleit þetta vera mikilvæga færni að hafa. Ég kynntist líka sjálfbærum hugmyndum. Það er hægt að stefna að sjálfbærni á ýmsan hátt, maður getur gert það sem einstaklingur eða með fjölskyldu sinni, eða samfélaginu öllu ef maður er nógu hvetjandi.“ 

 

Kynningarfundur um félagslandbúnað verður haldinn í Árskógum 2 fimmtudaginn 7. september kl. 20. „Það er greinilega frjór jarðvegur fyrir félagslandbúnað, það er mikilvægt skref fyrir aukna sjálfbærni í samfélaginu og það er mikil tilhlökkun fyrir komandi ári,“ segir Sigurður Unuson.