Villandi tölvuleikir Viðskiptaráðs
Viðskiptaþing er nú haldið undir yfirskriftinni „Tölvan segir nei“. Í þessum dálki var í síðasta tölublaði vikið að könnun sem Viðskiptaráð lét gera í tilefni þingsins þar sem meðal annars var spurt um hvort að svarendum þætti rétt að Bændasamtökin fengju rekstrarstyrk á fjárlögum.
Hluti af niðurstöðum könnunarinnar var birt samhliða viðtali við framkvæmdastjóra ráðsins í Morgunblaðinu fyrir skömmu. Þar kom fram að meirihluti svarenda væri mótfallinn því að samtök bænda væru fjármögnuð af fjárlögum.
Staðreyndum snúið á hvolf
Þetta væri mögulega sanngjörn spurning ef Bændasamtökin fengju slíkan styrk. Það er hins vegar fjarri lagi eins og margoft hefur verið leiðrétt. Jafnframt kom fram í síðasta blaði að haft var samband við framkvæmdaaðila könnunarinnar og bent á að þarna væri verið að spyrja um hlut sem ætti sér ekki stað. Svarið var að eins mætti skilja spurninguna sem svo að hún snerist um hvort Bændasamtökin ættu að fara að fá rekstrarstyrk á fjárlögum þó það væri ekki þannig nú!
Ef að samtökin hefðu verið spurð í könnuninni um hvort þeim hugnaðist að fá opinberan rekstrarstyrk hefði svarið klárlega verið nei. Það er ekki eftirsóknarverð staða fyrir hagsmunasamtök sem hafa heilmiklar skoðanir á því sem ríkisvaldið er að gera hverju sinni, að eiga allt undir árlegum fjárframlögum þess sama ríkisvalds. Bændasamtökin eru frjáls félagasamtök og í bókhaldi þeirra er skilið á milli þeirra fjármuna sem koma frá ríkinu vegna búnaðarlagasamnings og fjármuna sem fara í að reka hagsmunabaráttu bænda.
Það er til fyrirmyndar hjá Viðskiptaráði að taka til umræðu skilvirkni og umbætur í rekstri hins opinbera á Viðskiptaþingi. Enn fremur er eðlilegt að Viðskiptaráð spyrji um og hafi skoðanir á því hvernig opinberu fé er varið. Það er réttur okkar allra að spyrja gagnrýninna spurninga, en þær þurfa að vera málefnalegar og byggja á staðreyndum. Þegar staðreyndum er snúið á hvolf eins og í þessu tilfelli hefði nú líklega verið betra að tölva Viðskiptaráðs hefði sagt nei!
Andleg og líkamleg næring
Bændur þekkja vel umræðuna um stuðning við landbúnað. Ýmsir telja að þeim fjármunum sem varið er til þeirra verkefna sé illa varið. Margoft hefur verið farið yfir rökin fyrir stuðningi við landbúnað á síðum Bændablaðsins og sú umræða mun vafalítið halda áfram.
Matvælaframleiðsla er mikilvæg fyrir hverja þjóð, raunar svo að allar þjóðir láta sig hana varða á einhvern hátt. Það þarf ekki að fjölyrða um hvað mikilvægt er að tryggja fæðuöryggi.
Við verðum öll að borða og við viljum alltaf hafa stöðugan og öruggan aðgang að nægu framboði gæðamatvara. Að því markmiði hafa stjórnvöld hérlendis alltaf unnið að með einhverjum hætti og gera það nú með beinum stuðningi annars vegar og tollvernd hins vegar. Þrátt fyrir það flytjum við inn landbúnaðarvörur fyrir 52 milljarða á ári, en út fyrir rúma 8.
Ýmsir gætu sagt að þar væri ekki sérlega langt gengið við að efla innlenda framleiðslu. Vissulega munum við aldrei framleiða innanlands allar þær landbúnaðarvörur sem fluttar eru inn, en það er alveg örugglega tækifæri til að sækja þarna fram.
Sitjandi ríkisstjórn starfar eftir stjórnarsáttmála þar sem meðal annars eru fyrirætlanir um að efla matvælaframleiðslu. Tími er kominn til að eitthvað fari að sjást til verka þar til dæmis með því að hefja vinnu við að móta starfsskilyrði landbúnaðarins á næstu árum.
Greinin bæði þarf og vill sækja fram á næstu árum. Næstu búvörusamningar þurfa því að vera sóknarsamningar. Það er ekkert vit í öðru.
En það er líka önnur næring sem skiptir samfélagið máli fyrir utan þá líkamlegu. Það er hin andlega næring. Rétt eins og framlög til landbúnaðarmála eru stundum gagnrýnd þá eru oft hnýtt í framlög til lista- og menningarmála. Stundum eru þá notuð svipuð rök að framlög til menningarmála skili litlum eða óljósum ávinningi. Hagsmunasamtök hinna skapandi greina hafa meðal annars látið skrifa skýrslur um hvað þær skili raunverulega miklum efnahagslegum ávinningi í ríkissjóð eða til landsframleiðslunnar. Ekki skal farið ofan í þær niðurstöður hér, enda er það staðreynd að hver þjóð þarf að styðja við sína menningu, hver sem hin raunverulegi hagnaður er. Sá hagnaður verður heldur ekki mældur í krónum eða aurum. Listir og menning hafa fylgt manninum eins langt og þekking okkar nær og þeirra gætir í öllum samfélögum. Löngu fyrir nútímann fann fólk hjá sér þörf fyrir að skapa, skreyta og túlka veruleikann með sínum hætti, þrátt fyrir að það væri ekki beinn hluti hinnar baráttu til að hafa í sig og á. Hin Íslenska alfræðiorðabók Arnar og Örlygs segir að menning sé „sú heild þekkingar, siðferðis, trúar og tákna sem er undirstaða mannlegs samfélags“. Ef við viljum hafa með okkur samfélag er hin andlega næring ekki síður mikilvæg en sú líkamlega. Þar þarf líka að sækja fram.
Spennandi tímar
Nú nálgast Búnaðarþing og í næsta blaði verður umfjöllun um helstu mál sem liggja fyrir þinginu. Bændasamtökin eru stolt af ýmsum verkefnum sem hafa fengið framgang eftir stefnumörkun Búnaðarþings hverju sinni. Eitt af þessum verkefnum er Opinn landbúnaður, sem felur í sér að hópur bænda hefur tekið að sér að opna bú sín til þess að skapa aukin tækifæri fyrir íbúa og gesti landsins til að kynna sér landbúnað og sveitamenningu.
Ástæða er til þess að þakka þessum aðilum óeigingjarnt starf. Opinn landbúnaður og opin umræða á að vera okkar keppikefli. Það er þess vegna fagnaðarefni að nú liggja fyrir Búnaðarþingi nokkur stór mál sem ætla má að fái góða umræðu og farsælar lyktir á fulltrúaþingi okkar sem hefst 1. mars. Meira um það síðar.
