Fyrstu afurðaverð haustsins komin fram
Sauðfjárbændur hafa árlega kallað eftir því að afurðastöðvar gefi út verðskrá komandi hausts tímanlega.
Nú er staðan sú að tvær afurðastöðvar hafa gefið út verðskrá.
Kjarnafæði Norðlenska gaf út 28. apríl að lágmarksverð fyrir dilkakjöt haustið 2023 muni hækka um 5% umfram verðlagsþróun frá síðustu sláturtíð, sem er um 15% hækkun á afurðaverði frá síðastliðnu ári. Sláturfélag Suðurlands gaf út þann 6. júní að hækkun yrði á verðskrá fyrir dilkakjöt um 18% frá fyrra ári og fullorðið um 12%.
Afurðaverð hækkar en afkoman stendur í stað
Þrátt fyrir þessar verðhækkanir vantar enn þá verulega upp á að afkoma sauðfjárbænda sé ásættanleg.
Verðhækkanir síðustu ára hafa gert lítið annað en að leiðrétta afurðaverð eftir verðhrunið 2016 og 2017 og halda í við verðlagsþróun.
Á síðasta ári komu stjórnvöld til móts við stöðu bænda með auknum stuðningsgreiðslum. Það var mikilvæg aðgerð sem skilaði sér í bættri afkomu. Verðhækkanir á helstu aðföngum á síðasta ári hafa að litlu leyti gengið til baka. Sumir kostnaðarliðir hafa hækkað verulega, svo sem fjármagnskostnaður. Komi ekki til meiri hækkun á afurðaverði mun afkoma bænda, að öllum líkindum, versna milli ára. Á sama tíma eru aðrar stéttir í landinu að semja um verulegar launahækkanir.
Sauðfjárbændur gera kröfu um bætta afkomu þannig að þeir geti greitt sér laun í samræmi við sambærileg störf.
Vel gengur í útflutningi
Árið 2022 voru flutt út um 3.100 tonn af kindakjöti fyrir um 2.700 milljónir. Meðal einingaverð var því 865 kr/kg.
Árið 2017, þegar hrun varð á verði á erlendum mörkuðum, var meðal einingaverð útflutnings 536 kr/kg. Það sem af er þessu ári hafa verið flutt út um 643 tonn á einingaverðinu 1.085 kr/kg. Gera má ráð fyrir því að meðal einingaverð lækki nokkuð þegar líður á árið. Þar sem hlutföll milli tollflokka fyrstu mánuði ársins eru ekki í samræmi við heildarútflutning hvers árs, þar sem ódýrari hlutar kindakjöts eru fluttir út að haustinu.
Það er hins vegar ljóst að það er orðinn algjör viðsnúningur í afkomu af útflutningi kindakjöts sem styður við kröfu bænda um bætta afkomu.
Sendum sauðfjárbændum skýr skilaboð
Frá árinu 2016 hefur framleiðsla á dilkakjöti dregist saman um 20%.
Árið 2016 var heildarframleiðsla um 9.300 tonn en fór niður í 7.400 tonn haustið 2022. Gera má ráð fyrir því að framleiðsla á komandi hausti verði um 7.200 tonn.
Það er mikilvægt að ekki verði meiri samdráttur í framleiðslu.
Því þurfa afurðastöðvar að senda bændum skýr skilaboð með viðunandi afurðaverði á komandi hausti.
Stjórnvöld verða líka að standa undir sinni ábyrgð enda ber þeim, samkvæmt búvörulögum, að tryggja að „kjör þeirra sem landbúnað stunda verði í sem nánustu samræmi við kjör annarra stétta“.
