Vinsamlegast athugið að þetta efni er eldra en 8 ára.
Reykholt í Þjórsárdal í júlí 2014. Þar var dreift kjötmjöli vorið 2013. Svæðið vinstra megin við girðinguna sýnir hvernig landið leit út áður en uppgræðsluaðgerðir hófust.
Reykholt í Þjórsárdal í júlí 2014. Þar var dreift kjötmjöli vorið 2013. Svæðið vinstra megin við girðinguna sýnir hvernig landið leit út áður en uppgræðsluaðgerðir hófust.
Lesendarýni 23. mars 2016

Kjötmjöl – yfirburða áburðarefni til uppgræðslu lands

Höfundur: Hreinn Óskarsson
Kjötmjöl hefur verið framleitt hjá Orkugerðinni ehf. í Hraungerði í Flóa í rúm 15 ár, úr sláturúrgangi og beinum stórgripa, sauðfjár og kjúklinga frá sunnlenskum sláturhúsum. Afurðir framleiðslunnar eru fita og kjötmjöl. Fitan nýtist til að kynda verksmiðjuna og  er kjötmjölið selt sem áburðarmjöl til uppgræðslu, skógræktar og akurræktar.
 
Með framleiðslunni eru sköpuð verðmæti úr afurðum sem annars þyrfti að urða eða brenna með tilheyrandi neikvæðum áhrifum á umhverfið. Strangar reglur gilda um framleiðslu og notkun á kjötmjöli og má lesa síðustu uppfærslu á þeim í reglugerð nr. 395/2012. Hér verður ekki fjallað um reglur þær sem gilda, nema hvað heimilt er orðið að dreifa efninu bæði á ræktunarland og uppgræðslusvæði að uppfylltum ákveðnum skilyrðum.
 
Hver er reynslan af nýtingu kjötmjöls sem áburðar til uppgræðslu?
 
Kjötmjöl er seinleystur áburður og virðast áburðaráhrif hans vara í nokkur ár við íslenskar aðstæður. Í kjötmjöli er að finna helstu næringarefni sem plöntur þurfa til vaxtar í hentugum hlutföllum, þ.e. nitur (N) ~ 8%, fosfór (P) ~ 5% og kalí (K) ~ 0,5%. Kjötmjölið inniheldur tíu- til fimmtán sinnum meira nitur en húsdýraáburður, en um þriðjung af N miðað við algengan auðleystan kemískan túnáburð.
 
Hekluskógaverkefnið hefur síðan 2009 unnið markvisst að uppgræðslu með kjötmjöli, sér í lagi á rýrum vikrum Þjórsárdals. Árangur verkefnisins er framar björtustu vonum og hafa um 700 ha verið græddir varanlega upp með kjötmjöli síðan verkefnið hófst. Mjölinu hefur verið dreift í sem fíngerðu dufti á yfirborð vikranna. Sígur það niður í jarðvegsyfirborðið eftir fyrstu rigningar, nýtist þeim gróðri sem fyrir er og auðveldar spírun á fræi sem leynist í vikrinum. Þau svæði sem valin hafa verið til dreifingar eru í mörgum tilfellum allraerfiðustu foksvæðin í dalnum, þar sem ýmsar aðferðir hafa áður verið reyndar s.s. áburðargjöf með tilbúnum áburði og jafnvel grassáningar. Áburðargjöf með tilbúnum áburði á slík svæði hefur mjög jákvæð áhrif á fyrsta ári, en strax á öðru ári fjara áhrifin út og hafa slík svæði jafnvel farið að fjúka aftur eftir 3-4 ár. Þó áburðargjöf með kjötmjöli sé nokkuð dýr á hvern ha hefur reynslan sýnt að sú leið er mun hagkvæmari en að bera tilbúinn áburð 2-4 sinnum á sama svæði. 
 
Þess má geta að fleiri stofnanir og ýmsir aðilar hafa nýtt mjölið með góðum árangri s.s. Landgræðsla ríkisins og Suðurlandsskógar. Hefur kjötmjöl verið notað til uppgræðslu á söndum í nágrenni Þorlákshafnar, víða í Landnámi Ingólfs, á Rangárvöllum og í Þjórsárdal, bæði á uppgræðslusvæði og afrétt. 
 
Framtíð kjötmjölsframleiðslu
 
Upp á síðkastið hafa borist fréttir af rekstrarerfiðleikum og íþyngjandi regluverki kjötmjölsframleiðslu hér á landi. Á sama tíma berast fréttir af því að sláturleyfishafar víða um land vilji taka í notkun brennsluofna fyrir sláturúrgang í áhættuflokk 1 til að draga úr kostnaði við förgun. Hætta er þó á að annar sláturúrgangur fari einnig í brennslu og er það afar vond og vanhugsuð þróun að mínu mati,  Betri leið væri ef sláturleyfishafar tækju höndum saman og sameinuðust um að nýta verðmætan sláturúrgang til kjötmjölsframleiðslu og færu frekar þá leið að nýta núverandi kjötmjölsverksmiðju í Hraungerði og jafnvel setja upp nýjar verksmiðjur í öðrum landshlutum. Framleiða þannig úrvals áburð sem nýst gæti til uppgræðslu, skógræktar eða sem áburður á akurlendi.
 
Hreinn Óskarsson 
skógarvörður Skógræktar
ríkisins á Suðurlandi og
verkefnisstjóri Hekluskóga

4 myndir:

Skylt efni: kjötmjöl | uppgræðsla

Útrunnið hráefni til diskósúpugerðar
Fréttir 29. október 2024

Útrunnið hráefni til diskósúpugerðar

Slow Food Reykjavík hélt hátíð í garðskála Grasagarðs Reykjavíkur dagana 18. og ...

Dagur sauðkindarinnar
Fréttir 29. október 2024

Dagur sauðkindarinnar

Þann 12. október síðastliðinn var dagur sauðkindarinnar í Rangárvallasýslu haldi...

Nýr formaður Lífeyrissjóðsins
Fréttir 29. október 2024

Nýr formaður Lífeyrissjóðsins

Vala Valtýsdóttir er nýr formaður stjórnar Lífeyrissjóðs bænda. Aukaaðalfundur s...

Vindorkugarður á borð Skipulagsstofnunar
Fréttir 28. október 2024

Vindorkugarður á borð Skipulagsstofnunar

Skipulagsstofnun birti þann 18. október til umsagnar matsáætlun fyrir mat á umhv...

Stjórnvöld þurfi að styðja aukna matvælaframleiðslu
Fréttir 28. október 2024

Stjórnvöld þurfi að styðja aukna matvælaframleiðslu

Auka þarf innlenda matvælaframleiðslu um 45–55 prósent næstu þrjátíu árin til að...

Vel gengur að rækta riðuþolið sauðfé
Fréttir 28. október 2024

Vel gengur að rækta riðuþolið sauðfé

Innleiðing á verndandi og mögulega verndandi arfgerðum gegn riðu í sauðfé gengur...

Umsóknum fækkaði um jarðræktarstyrki í garðyrkju
Fréttir 25. október 2024

Umsóknum fækkaði um jarðræktarstyrki í garðyrkju

Umsóknum um styrki vegna útiræktunar grænmetis fækkaði um fimm frá fyrra ári.

Sláturhús Hellu og Esja gæðafæði sameinast
Fréttir 25. október 2024

Sláturhús Hellu og Esja gæðafæði sameinast

Kennitala Sláturhússins á Hellu hefur verið afskráð og verður reksturinn færður ...